(Xây dựng) - “Thành phố sẽ xây dựng một triệu căn nhà giá rẻ cho người lao động”, quyết tâm này của Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Phan Văn Mãi đã được Sở Xây dựng gấp rút lập kế hoạch trong những ngày giáp Tết và sẽ được triển khai ngay đầu năm mới. Tuy nhiên, để biến quyết tâm thành hiện thực, thành phố cần phải tháo gỡ rất nhiều khó khăn.

Ông Phạm Đăng Hồ, Trưởng phòng Phát triển nhà và thị trường bất động sản, Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh.

Khu lưu trú như… khách sạn

Khu lưu trú công nhân của Công ty TNHH Worldon Viêt Nam, Khu công nghiệp Đông Nam, huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh giống như khu nghỉ dưỡng cao cấp, được sơn màu nâu đỏ bắt mắt nổi bật trên những thảm cỏ xanh mướt.

Khu lưu trú được quy hoạch xây dựng trên diện tích 10ha với 9 tòa nhà, mỗi tòa cao 4 tầng. Phần lớn diện tích trong khuôn viên được bố trí thành công viên với những mảng xanh lớn bao quanh các block nhà công nhân. Theo anh Lưu Thiếu Tài, nhân viên Phòng Hành chính Công ty, khu lưu trú hiện có khoảng 1.500 căn phòng cho công nhân cư trú, trong đó có 2 dãy nhà dành cho nam và 7 dãy nhà dành cho công nhân nữ. Hiện có khoảng gần 2.000 công nhân được bố trí ở đây.

Toàn bộ khu nhà được thiết kế xây dựng đẹp, cửa phòng mặt tiền sử dụng vật liệu nhôm kính khiến khu nhà trở nên sang trọng như những khu khách sạn nghỉ dưỡng. Mặc dù là khu lưu trú dành cho công nhân, nhưng mỗi phòng đều được trang bị máy lạnh.

Với diện tích phòng khoảng 25m2, Công ty bố trí 4 công nhân ở chung. Cái mà không ai nghĩ tới là ở trong một khu lưu trú sang trọng đẹp như thế nhưng công nhân không phải trả tiền cho cái khoản ở. Tất cả được Công ty đài thọ. Thậm chí, tiền điện nước cũng được Công ty hỗ trợ. Chỉ khi nào vượt quá định mức quy định thì công nhân mới phải trả tiền cho số dôi dư. “Mỗi phòng 1 tháng được quy định mức điện là 150KW điện, 150 lít nước/ngày. Nếu phòng nào xài vượt định mức thì mới phải trả tiền. Với định mức đó gần như tụi tôi không phải trả thêm” - chị Hiền, công nhân đang cư trú trong khu nhà cho biết.

Buổi chiều tan ca, từng nhóm công nhân trở về khu lưu trú, mỗi người xách theo một hộp cơm mua từ bên ngoài. Theo nhiều công nhân, Công ty quy định không được nấu ăn trong phòng nên hết giờ làm họ mua đồ ăn từ bên ngoài. Trước đây, Công ty cũng có bếp ăn khang trang sạch đẹp ngay trong khu lưu trú, nhưng nhiều công nhân thích lựa chọn món ăn theo sở thích nên dần bếp ăn không còn hoạt động.

Việc ra vào khu lưu trú được giám sát kỹ bởi lực lượng bảo vệ nên tình hình an ninh được bảo đảm ở mức cao. Muốn ra vào cổng công nhân phải trình thẻ cho lực lượng bảo vệ. “Chỉ cần công nhân có nhà cách Công ty 30km trở lên là được hỗ trợ, bố trí chỗ ở. Nguồn kinh phí xây dựng là từ nội lực của Công ty, muốn có môi trường tốt nhất để người lao động yên tâm nghỉ ngơi, làm việc” - Anh Lưu Thiếu Tài nói.

Ông Trần Ngọc Tuấn, Ban Quản lý Khu công nghiệp Đông Nam cho biết, Khu công nghiệp tạo mọi điều kiện, khuyến khích các công ty đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân theo mô hình của Công ty Worldon để người lao động yên tâm công tác.

Khu ký túc xá công nhân Công ty Worldon, Khu công nghiệp Đông Nam, huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh.

Muốn làm cũng không dễ

Khu lưu trú công nhân của Công ty Thiên Phát nằm gần Khu chế xuất Linh Trung 2, thành phố Thủ Đức được xem là một trong những khu lưu trú công nhân đầu tiên của Thành phố Hồ Chí Minh do tư nhân đầu tư. Khu lưu trú được đưa vào sử dụng từ năm 2014. Quy mô gồm 2 block nhà cao 8 tầng với 368 căn phòng cho thuê, diện tích mỗi phòng khoảng 35m2.

Người đến thuê ở đây đa phần là công nhân thuộc Khu chế xuất Linh Trung 2 hoặc các hộ gia đình công nhân. Trên khuôn viên 5.000m2 giai đoạn 1, các công trình tiện ích được bố trí hài hòa. Tòa nhà có tầng hầm giữ xe, công viên xây xanh, khu vui chơi trẻ em, đặc biệt là khu nhà trẻ rộng, đủ sức nuôi giữ 300 trẻ em. Đây là một trong những nét đặc biệt mà công nhân cảm thấy ổn nhất.

Theo lời anh Nguyễn Văn Trường, công nhân Công ty Thái Dương, gia đình anh gồm 5 người 3 người lớn, 2 trẻ nhỏ, dọn về cư trú ở đây được 3 năm. Điều anh cảm thấy hài lòng nhất là khu nhà trẻ, vừa thuận tiện vừa yên tâm thoải mái đi làm. Hàng ngày, cứ sáng bế con xuống nhà trẻ, rồi xuống hầm lấy xe đi làm, chiều về anh gửi xe, lên đón con về nhà. “Thoải mái nhất là hôm nào tăng ca hoặc có công việc về trễ chỉ cần gọi điện về báo nhờ cô giáo chăm dùm là yên tâm. Lúc đón về chỉ lo cho bé ngủ.” - anh Trường kể.

Còn với anh Nguyễn Trường Giang, công nhân Công ty Greyston Data System Việt Nam, thì sau 5 năm sinh sống tại đây anh tự tin cho rằng mình đã quyết định đúng và hài lòng với quyết định của mình. “Với giá thuê hiện nay 2,4 triệu/tháng, có nhỉnh hơn so với những căn phòng trọ diện tích 15m2 lụp xụp ở bên ngoài, nhưng ngược lại, môi trường sống ở đây tốt, không gian sinh hoạt thoải mái, chỗ ở rộng rãi thoáng mát và đặc biệt là an ninh thì không cần phải lo. Do vậy, số tiền chênh lệch không là gì so với cái mình đang thụ hưởng” - anh Giang chia sẻ.

Công nhân cảm thấy hài lòng bao nhiêu thì chủ đầu tư công trình lại trăn trở bấy nhiêu. “Tôi đầu tư xây dựng khu lưu trú này gần 200 tỷ đồng, doanh thu của tòa nhà vào khoảng 800 triệu đồng/ tháng, trừ hết chi phí dư ra khoảng 500 triệu đồng, số tiền này còn thấp hơn lãi gửi vào ngân hàng. Thật sự, trong hơn 7 năm đưa vào khai thác tòa nhà, doanh nghiệp cũng phải gồng mình để duy trì hoạt động.” - ông Nguyễn Văn Lợi, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng sản xuất dịch vụ du lịch Thiên Phát bộc bạch.

Ngoài những thách thức về mặt tài chính, theo ông Lợi, những khó khăn trong thủ tục hành chính cũng là một rào cản. Mặc dù, Nhà nước không thu tiền sử dụng đất, ưu đãi về thuế, nhưng thật sự chưa đủ để mời chào doanh nghiệp tham gia vào chương trình này. “Theo tôi, cần phục hồi lại Ban chỉ đạo chương trình nhà lưu trú công nhân quy về một mối, để đơn giản hóa các thủ tục, giải quyết những vướng mắc nhanh thì mới có thể mời được nhiều doanh nghiệp tham gia phát triển mô hình này” - Ông Lợi nhấn mạnh.

Còn nhiều khó khăn trong thủ tục

Theo ông Phạm Đăng Hồ, Trưởng phòng Phát triển nhà và thị trường bất động sản, Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố đang tập trung tháo gỡ vướng mắc đối với 6 dự án đã được thông qua từ giai đoạn 2016-2020. Hiện nay, đã có 1 dự án là khởi công với quy mô là 7.000 chỗ cho công nhân ở thành phố Thủ Đức.

Khu lưu trú công nhân của Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng thương mại dịch vụ du lịch Thiên Phát, Khu chế xuất Linh Trung 2, thành phố Thủ Đức.

Kế hoạch là vậy, nhưng thực tế, còn không ít những rào cản vướng mắc trong việc phát triển nhà ở cho công nhân. Trong đó, vấn đề quỹ đất và thủ tục hành chính đang là rào cản lớn. Theo ông Hồ, việc quỹ đất đang gặp khó là do trước đây khi hình thành các khu công nghiệp, khu chế xuất và cụm công nghiệp đã không quy hoạch nhà lưu trú công nhân. Hiện nay, khi tìm quỹ đất bổ sung có vị trí liền kề khu công nghiệp, giá trị bồi thường và chi phí đất rất cao, dẫn đến chi phí đầu tư xây dựng tăng. Điều này không hấp dẫn nhà đầu tư vì họ sẽ phải bỏ chi phí bồi thường rất lớn, nhưng khi cho công nhân thuê thì giá lại phải thấp phù hợp với khả năng của người lao động. Việc điều chỉnh quy hoạch để bổ sung quỹ đất thì lại bị tác động bởi đồ án quy hoạch phân khu 1/2000. Việc lấy ý kiến người dân, cộng đồng dân cư kéo dài dẫn đến thực hiện thủ tục mất thời gian. Ngoài ra, việc đầu tư dự án nhà lưu trú công nhân phải thực hiện nhiều thủ tục hơn một dự án nhà ở thương mại, thí dụ như việc xác định đối tượng cho thuê, giá thuê. Bên cạnh đó, việc thực hiện miễn tiền sử dụng đất đối với dự án nhà công nhân cũng rất khó khăn. Bởi để được miễn tiền sử dụng đất, doanh nghiệp vẫn phải nộp tiền sử dụng đất, sau đó mới làm thủ tục để miễn.

Không thể không ghi nhận những nỗ lực của các cơ quan quản lý trong việc đẩy nhanh tiến độ chương trình nhà ở cho công nhân, nhưng để chương trình này phát triển thật sự trong thời gian gần thì cần có những cải cách thủ tục hành chính hơn nữa trong thực tế.