Tốc độ đô thị hóa của tỉnh Đồng Nai thời gian qua diễn ra khá chậm, dẫn đến tỷ lệ đô thị thấp nhất trong “tứ giác kinh tế” vùng Đông Nam Bộ, đó là chưa kể chất lượng các đô thị cũng còn nhiều hạn chế. Để thúc đẩy đô thị phát triển tương xứng với tiềm năng, lợi thế, gia tăng giá trị, nhất là khi Cảng hàng không quốc tế Long Thành đi vào khai thác, lãnh đạo Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh đang quyết liệt đôn đốc, điều hành nhiều giải pháp nhằm tạo đột phá lĩnh vực này theo đồ án THIÊN VƯƠNGquy hoạch tỉnh giai đoạn mới, trong bối cảnh hàng loạt dự án hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia chuẩn bị đi vào hoạt động.

Biên Hòa đang "nợ" nhiều tiêu chí đô thị loại I.

Để có thể hoàn thành khối lượng công việc rất lớn, bảo đảm tiến độ đề ra, trong khi thời gian còn lại không nhiều, tại cuộc họp mới nhất bàn về vấn đề quan trọng này, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai Võ Tấn Đức nhấn mạnh: Quan điểm, tầm nhìn dài hạn của tỉnh là quy hoạch đồng bộ, phát huy giá trị, hình thành khu đô thị, khu dân cư hiện đại, xanh, có điểm nhấn, có nét độc đáo, có sự khác biệt, có tính đến phát triển bền vững, lâu dài cho tương lai.

Từ đó, đòi hỏi cách làm thể hiện tư duy mới, sáng tạo, quyết liệt trong hành động, tinh thần trách nhiệm cao, người đứng đầu chịu trách nhiệm chính, rút ngắn thời gian bằng thực hiện các bước song song, có kế hoạch, xây dựng đường găng, định kỳ tăng cường kiểm tra, đôn đốc, chấn chỉnh.

Khắc phục tình trạng đi trước, về sau phát triển đô thị

Với 11 đô thị hiện hữu, trong đó 1 đô thị loại I, 1 đô thị loại III, 2 đô thị loại IV, còn lại là 7 đô thị loại V, tỷ lệ đô thị hóa toàn tỉnh Đồng Nai hiện mới đạt hơn 45%. Nếu so sánh thì vị trí đang xếp cuối cùng, thậm chí tụt lại khoảng cách khá xa so với các địa phương lân cận như Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu và chỉ nhỉnh hơn mức bình quân chung của cả nước là 43%.

Không chỉ khiêm tốn về tỷ lệ đô thị hóa, chất lượng các đô thị trên địa bàn tỉnh cũng bị đánh giá “hụt hơi”, yếu kém so với các đô thị khác trên cả nước. Đơn cử, ngay tại thành phố Biên Hòa, dù đã là đô thị loại I, nhưng còn tồn tại nhiều hạn chế , hệ luỵ do vẫn “nợ” hàng loạt tiêu chí, như: xây dựng chưa tuân thủ quy hoạch, kênh rạch sông suối bị lấn chiếm, vỉa hè bị chiếm dụng, quảng cáo rao vặt, rác thải, ngập nước, ùn tắc giao thông, tai nạn giao thông phức tạp, thiếu bãi đậu xe, cây xanh và diện tích tiện ích phục vụ sinh hoạt cộng đồng hạn chế, đường dây điện, cáp viễn thông còn thiếu an toàn, gây mất mỹ quan đô thị.

Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai Nguyễn Hồng Lĩnh sốt ruột cho rằng: “Đô thị hóa chậm thì tốc độ lên thành phố chậm, tốc độ để đạt mục tiêu thịnh vượng cũng chậm”. Để tăng tỷ lệ đô thị hóa, theo người đứng đầu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai, nỗ lực cần bắt đầu từ khâu thực hiện quy hoạch đô thị trên địa bàn tỉnh, gắn với quan điểm chỉ đạo xuyên suốt là phải chọn nhà đầu tư tốt nhất, nhà thầu tốt nhất, ý tưởng tốt nhất cho sự phát triển chung, bền vững của tỉnh. Bởi thực tế thời gian qua, dù có quy hoạch phát triển đô thị nhưng Đồng Nai lại chậm hiện thực hóa các quy hoạch này.

Đồng chí Nguyễn Hồng Lĩnh gợi mở, muốn biến quy hoạch đô thị trở thành đô thị hóa nhanh thì phải mở đường, phát triển khu dân cư mới. Phải có hạ tầng đô thị đi theo thì tốc độ đô thị hóa mới nhanh được. Chứ chỉ có quy hoạch mà chậm mở đường, chậm đầu tư hạ tầng, chậm đầu tư đô thị mới thì không thể tiến nhanh. Đồng thời chỉ đạo, thời gian tới, từng thành phố, từng huyện phải tính lại tốc độ đô thị hóa của địa phương và trong chiến lược phát triển của tỉnh cũng phải rất lưu ý vấn đề đô thị hóa.

Đi sâu vấn đề này, Giám đốc Sở Xây dựng Đồng Nai Hồ Văn Hà cho biết, những năm qua, công tác quản lý Nhà nước về quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị, phát triển đô thị trên địa bàn tỉnh đã được tập trung chỉ đạo thực hiện, làm cho bộ mặt các đô thị dần được chỉnh trang, tạo ra một diện mạo mới. Tuy nhiên, tính đến lúc này, Đồng Nai mới chỉ có 2 thành phố là Biên Hòa và Long Khánh, còn lại là các đô thị nhỏ.

Nhơn Trạch điển hình chậm hiện thực hóa quy hoạch đô thị.

Cùng với phát triển kinh tế-xã hội, nhu cầu hình thành và phát triển các đô thị xứng tầm đang đặt ra hết sức cấp thiết. Để không bỏ lỡ cơ hội thu hút các nguồn lực, thiết kế chính sách phát triển, điều kiện tiên quyết là phải hoàn tất quy hoạch chung đô thị, quy hoạch phân khu và chương trình phát triển đô thị.

Do đó, Sở Xây dựng cùng các địa phương đẩy nhanh tiến độ phủ quy hoạch chung đô thị, quy hoạch phân khu. Đối với các đô thị ở vùng nông thôn thì phủ quy hoạch chung thị trấn, quy hoạch chi tiết.

Chỉ thị của Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai đã cụ thể hóa đến 2025 mỗi địa phương, mỗi đô thị phải có sản phẩm cụ thể và đạt 6 mục tiêu. Các đô thị điển hình chỉnh trang phải đạt “5 không, 5 có”, đó là: Có biểu trưng, có không gian xanh, có bãi đậu xe, có nhà vệ sinh công cộng, có đường phố thoáng đẹp; không dây nhợ, không rác bừa bãi, không người ăn xin, sống lang thang, không hàng rong buôn bán nhếch nhác, không đào xới đường xá lộn xộn.

Quyết liệt hành động biến ý tưởng thành hiện thực

Mục tiêu từ nay đến năm 2030, chính quyền tỉnh Đồng Nai phải lập và phủ kín quy hoạch chung toàn bộ 19 đô thị. Bao gồm, đô thị loại I là thành phố Biên Hoà, hai đô thị loại II là thành phố Long Khánh, đô thị Nhơn Trạch, một đô thị loại III là Long Thành, 7 đô thị loại IV là thị xã Trảng Bom, các đô thị: Dầu Giây, Định Quán, Tân Phú, Vĩnh An, Long Giao, Gia Ray, còn lại là 8 đô thị loại V như Hưng Lộc, Gia Kiệm, Quang Trung, Gia Tân 1, La Ngà, Phú Túc, Thạnh Phú, Sông Ray.

Về tiến độ thực hiện, đến nay, Long Khánh đã có quy hoạch chung ổn định, đang triển khai lập quy hoạch phân khu. Long Thành đang thi tuyển ý tưởng quốc tế để lập mới quy hoạch chung đô thị. Thành phố Biên Hòa và huyện Nhơn Trạch đang lập lại quy hoạch chung đô thị để kịp thời điều chỉnh những hạn chế, bất cập phát sinh trước đây.

Quy hoạch phân khu phải tiến hành lập khẩn trương gồm đô thị loại I, II là 44 phân khu. Trong đó, nhiều nhất tập trung ở thành phố Biên Hòa 21 phân khu, tiếp đến là đô thị Nhơn Trạch 12 phân khu và các thành phố Long Khánh, Long Thành mỗi địa phương 10 phân khu.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Võ Tấn Đức cho biết “quy hoạch tỉnh xác định 5 khâu đột phá, 36 dự án động lực đòi hỏi phải đẩy nhanh tiến độ quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 làm cơ sở thu hút kêu gọi đầu tư”.

Theo lộ trình đề ra ban đầu, tỉnh nỗ lực bảo đảm quy hoạch chung các đô thị Biên Hoà, Nhơn Trạch, Trảng Bom phải được trình Bộ Xây dựng thẩm định trong tháng 12/2024. Riêng đô thị Long Thành sẽ có kết quả thi tuyển trong tháng 12/2024 và triển khai lập hồ sơ quy hoạch trình Bộ Xây dựng thẩm định trong tháng 6/2025.

Trong khi đó, quy hoạch phân khu tại các đô thị phải được phê duyệt: Long Khánh trước tháng 6/2025; Biên Hoà, Nhơn Trạch trước tháng 12/2025; Long Thành trước tháng 6/2026 (đón đầu thời điểm sân bay quốc tế Long Thành đưa vào khai thác). Quy hoạch Khu Trung tâm chính trị-hành chính tỉnh đang được tổ chức thi ý tưởng sẽ có kết quả trong tháng 12/2024 và thi tuyển ý tưởng kiến trúc công trình.

Quy hoạch chung Tổng kho trung chuyển miền đông chủ yếu phục vụ khi Cảng hàng không quốc tế Long Thành đi vào hoạt động, dự kiến phê duyệt trong tháng 6/2025. Và quy hoạch phân khu Khu đô thị-du lịch núi Chứa Chan, huyện Xuân Lộc, cố gắng hoàn thành tháng 6/2025.

Để đáp ứng yêu cầu đẩy nhanh tiến độ trong thời gian tới, người đứng đầu chính quyền tỉnh Đồng Nai thống nhất cho thực hiện song song công tác lập quy hoạch chung đô thị và quy hoạch phân khu, trong quá trình triển khai các bên liên quan thường xuyên trao đổi, thống nhất không để xảy ra chồng chéo và phải tuân thủ trình tự, thủ tục trình thẩm định, phê duyệt theo thứ tự và đúng quy định.

Giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp các địa phương xây đường găng công việc, xác định từng nhiệm vụ cụ thể, đơn vị chịu trách nhiệm, thời gian hoàn thành. Định kỳ hàng tháng, hàng quý họp giao ban đôn đốc, thúc đẩy, xử lý kiến nghị, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện và nghiêm túc báo cáo lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh vào ngày 30 hằng tháng.

Riêng đối với Sở Xây dựng, đơn vị chịu trách nhiệm tiến độ, chất lượng quy hoạch chung, quy hoạch phân khu, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh yêu cầu hoàn thành công tác tổ chức lập các quy chế quản lý kiến trúc tại các đô thị và nông thôn trên địa bàn tỉnh trong quý IV/2025. Chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở nên rà soát, cần thiết đề xuất điều chỉnh, bổ sung phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

Một góc thị trấn Long Thành-một góc đô thị sân bay sẽ được "đánh thức' trong tương lai.

Nhanh chóng xây dựng cơ sở dữ liệu, số hóa các đồ án quy hoạch làm công cụ để theo dõi, quản lý quy hoạch; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu các đồ án quy hoạch chi tiết khu đô thị, khu dân cư trên địa bàn tỉnh; liên tục thu thập, cập nhật cơ sở dữ liệu quy hoạch và thực hiện công bố công khai theo quy định hiện hành.

Sở Kế hoạch và Đầu tư chú trọng rà soát năng lực của các nhà đầu tư, tham mưu việc thu hồi dự án đầu tư có sử dụng đất, tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư theo quy định. Sở Tài nguyên và Môi trường quan tâm lập quy hoạch sử dụng đất đồng bộ với quy hoạch xây dựng, quy hoạch đô thị đối với các địa phương.

Đồng thời, Ban Quản lý các khu công nghiệp Đồng Nai chủ trì tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh trong việc chỉ đạo rà soát lập mới quy hoạch xây dựng các khu công nghiệp trên địa bàn 14 khu công nghiệp mới theo quy hoạch tỉnh được phê duyệt, nhằm đảm bảo đầy đủ căn cứ pháp lý để triển khai thực hiện dự án , lưu ý ưu tiên 3 khu công nghiệp đã có chủ trương của Thủ tướng Chính phủ gồm Cẩm Mỹ, Long Đức 3 và Bàu Cạn-Tân Hiệp.

Đối với các đô thị Biên Hòa, Long Khánh, Trảng Bom, Nhơn Trạch, Long Thành và các huyện, phải rút ngắn thời gian hoàn thành việc tổ chức lập quy hoạch chung đô thị trình Bộ Xây dựng phê duyệt đồ án trong tháng 12/2024, riêng Long Thành trong quý III/2025.

Theo đó, phải hoàn tất quá trình tổ chức lập, phê duyệt và phủ kín quy hoạch chung toàn bộ 19 đô thị theo quy hoạch tỉnh trước tháng 12/2026. Đặc biệt, cần hạn chế tối đa, không để xảy ra chồng chéo bất cập trong quá trình triển khai thực hiện.

Về quy hoạch phân khu các đô thị Biên Hòa, Long Khánh, Long Thành, Nhơn Trạch, Trảng Bom, tổ chức lập quy hoạch phân khu 1/2000 làm cơ sở xác định các dự án đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư phù hợp theo quy định của Luật đất đai, đầu tư, nhà ở. Hoàn thành việc tổ chức lập, thẩm định trình Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2000 theo đúng tiến độ đề ra.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai giao lãnh đạo Sở Xây dựng định kỳ tổ chức làm việc, kiểm tra từng địa phương về công tác quy hoạch, xác định các điểm nghẽn, đề xuất tháo gỡ xử lý, cam kết thực hiện công việc theo kế hoạch đề ra và chịu trách nhiệm cuối cùng trước Ban Cán sự Đảng Ủy ban nhân dân tỉnh