(Xây dựng) - Sở Xây dựng cho biết, sau khi Quốc hội đã thông qua Luật Nhà ở 2023 và Luật Kinh doanh bất động sản 2023 có hiệu lực từ ngày 01/8/2024, Sở Xây dựng Đà Nẵng đã thông báo với các cơ quan, đơn vị liên quan thực hiện theo đúng quy định của Luật.

Một số nội dung thay đổi mới của Luật Nhà ở 2023 và Luật Kinh doanh bất động sản 2023 sẽ giải quyết được vấn đề tồn tại về có sự chồng lấn phạm vi điều chỉnh của Luật Kinh doanh bất động sản với một số Luật khác trong thời gian qua.

Theo Kế hoạch, Sở Xây dựng sẽ tổ chức Lớp tập huấn, phổ biến Luật Nhà ở số 2023, Luật Kinh doanh bất động sản 2023 và các Nghị định quy định chi tiết trong quý III/2024.

Những điểm mới của Luật Nhà ở 2023

Về chiến lược phát triển nhà ở quốc gia, chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở. Luật Nhà ở 2023 đã quy định về kỳ chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở cấp tỉnh, trong đó bỏ quy định về kế hoạch phát triển nhà ở hàng năm; quy định chặt chẽ hơn về việc điều chỉnh chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở, bỏ quy định lấy ý kiến Bộ Xây dựng khi thực hiện thủ tục xây dựng, phê duyệt chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở tạo điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở.

Về phát triển nhà ở, Luật Nhà ở 2023 đã sửa đổi, bổ sung một số quy định về phát triển nhà ở thương mại, nhà ở công vụ, nhà ở tái định cư, nhà ở riêng lẻ nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tham gia phát triển nhà ở như: Bổ sung quy định các giai đoạn của dự án đầu tư xây dựng nhà ở để làm rõ quy trình đầu tư xây dựng dự án nhà ở. Sửa đổi, bổ sung quy định về chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở thương mại, theo đó quy định nhà đầu tư có quyền sử dụng đất hoặc thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất để thực hiện dự án xây dựng nhà ở thương mại theo quy định của Luật Đất đai 2024 thì thuộc trường hợp được chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời chấp thuận nhà đầu tư làm chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở thương mại mà không phải thông qua đấu giá, đấu thầu để đảm bảo thống nhất với Luật Đất đai 2024.

Sửa đổi, bổ sung quy định về đối tượng và điều kiện được thuê nhà ở công vụ mở rộng đối tượng được thuê nhà ở công vụ (cán bộ, công chức thuộc cơ quan của Đảng, Nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội không thuộc trường hợp quy định tại điểm a khoản này được điều động, luân chuyển, biệt phái từ địa phương về cơ quan trung ương công tác giữ chức vụ từ Phó Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ và tương đương trở lên; được điều động, luân chuyển, biệt phái từ cơ quan Trung ương về địa phương công tác hoặc từ địa phương này đến địa phương khác để giữ chức vụ từ Phó Chủ tịch UBND cấp huyện, Phó Giám đốc Sở và tương đương trở lên. Bổ sung một số quy định về phát triển nhà ở tái định cư để đảm bảo thống nhất, đồng bộ với Luật Đất đai 2024.

Luật Nhà ở cũng thắt chặt hơn việc phát triển nhà ở riêng lẻ để kinh doanh của hộ gia đình, cá nhân để đảm bảo an toàn, tính mạng cho người dân, theo đó phân định rõ trường hợp phải lập dự án đầu tư xây dựng nhà ở, nhà ở có từ 02 tầng trở lên mà tại mỗi tầng có thiết kế, xây dựng căn hộ để bán, để cho thuê mua, để kết hợp bán, cho thuê mua, cho thuê căn hộ; nhà ở có từ 02 tầng trở lên và có quy mô từ 20 căn hộ trở lên để cho thuê; trường hợp không phải lập dự án nhưng phải đáp ứng điều kiện về đầu tư xây dựng, đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân theo quy định của Bộ trưởng Bộ Xây dựng; đáp ứng yêu cầu về phòng cháy, chữa cháy theo quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy đối với nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân, đáp ứng điều kiện theo quy định của UBND cấp tỉnh về đường giao thông để phương tiện chữa cháy thực hiện nhiệm vụ chữa cháy tại nơi có nhà ở nhiều tầng nhiều căn hộ của cá nhân.

Về cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư: Nhiều chính sách của Luật Nhà ở 2023 sẽ tạo động lực mạnh mẽ trong việc thúc đẩy công tác cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư và khuyến khích các doanh nghiệp tham gia thực hiện dự án trong thời gian tới như: Quy định miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án và không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miễn theo quy định của pháp luật về đất đai. Được kinh doanh đối với diện tích nhà ở còn lại sau khi đã thực hiện bố trí tái định cư và diện tích kinh doanh dịch vụ, thương mại trong phạm vi dự án. Chủ đầu tư dự án đầu tư cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư không phải nộp tiền sử dụng đất, tiền thuê đất khi bán căn hộ thuộc nhà chung cư được cải tạo, xây dựng lại trên diện tích đất xây dựng nhà chung cư hiện hữu sau khi đã bố trí tái định cư.

Quy định việc chấp thuận chủ trương đầu tư dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư được thực hiện theo quy định của Luật Nhà ở 2023, không thực hiện theo quy định của Luật Đầu tư nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư tham gia đầu tư, xây dựng cải tạo lại nhà chung cư cũng như giải quyết một số bất cập trong việc thực hiện chấp thuận chủ trương đầu tư dự án cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư trên thực tế thời gian vừa qua.

Hiện nay, dự thảo Nghị định về cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư đang trình Chính phủ theo hướng: Đơn giản các mẫu giấy tờ, hồ sơ; quy định rõ các cơ quan được lấy ý kiến thẩm định; nội dung lấy ý kiến thẩm định rõ ràng; thời gian lấy ý kiến cụ thể để bảo đảm thúc đẩy nhanh việc cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư. Quy định rõ quyền và trách nhiệm của chính quyền địa phương, chủ đầu tư, các chủ sở hữu nhà chung cư trong việc di dời chủ sở hữu, người sử dụng nhà chung cư, cưỡng chế di dời, phá dỡ nhà chung cư; việc bố trí kinh phí di dời, cưỡng chế di dời, phá dỡ nhà chung cư.

Sửa đổi, bổ sung về lựa chọn chủ đầu tư đảm bảo thuận lợi hơn, khắc phục tình trạng chậm cải tạo các dự án chung cư cũ trong thời gian vừa qua. Quy định bổ sung việc chủ sở hữu nhà chung cư phải đóng góp kinh phí để xây dựng lại nhà chung cư đối với các nhà chung cư được xây dựng sau năm 1994. Các chính sách của Luật Nhà ở 2023 nhằm thúc đẩy việc cải tạo, xây dựng lại nhà chung cư cũng là một chính sách an sinh - xã hội lớn giúp sớm đưa người dân tái định cư được ổn định cuộc sống, đảm bảo điều kiện sống cũng như an toàn, tính mạng, tài sản cho người dân.

Về chính sách về nhà ở xã hội: Luật Nhà ở 2023 đã giải quyết được nhiều bất cập cho doanh nghiệp kinh doanh bất động sản cũng như các địa phương trong thời gian vừa qua như: Liên quan đến việc bố trí quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội, Luật Nhà ở năm 2023 quy định tại các đô thị loại đặc biệt, loại I, loại II và loại III, căn cứ quy định của Chính phủ, UBND cấp tỉnh quyết định việc chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại phải dành một phần diện tích đất ở trong dự án đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội hoặc bố trí quỹ đất nhà ở xã hội đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật ở vị trí khác ngoài phạm vi dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại tại đô thị đó hoặc đóng tiền tương đương giá trị quỹ đất đã đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật để xây dựng nhà ở xã hội. Như vậy, nghĩa vụ về nhà ở xã hội của các chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại được thực hiện linh hoạt hơn Luật Nhà ở 2014.

Miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án và không phải thực hiện thủc tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miễn theo quy định của pháp luật về đất đai. Chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được hưởng lợi nhuận định mức tối đa 10% đối với phần diện tích xây dựng nhà ở xã hội, được ưu đãi tối đa 20% tổng diện tích đất ở (hoặc 20% tổng diện tích sàn xây dựng của dự án) để xây dựng công trình, kinh doanh dịch vụ, thương mại, nhà ở thương mại theo chủ trương đầu tư dự án đã được chấp thuận.

Bổ sung Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam là cơ quan chủ quản dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội bằng nguồn tài chính công đoàn cho công nhân, người lao động thuộc đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội thuê. Bổ sung thêm hình thức phát triển nhà lưu trú công nhân và phát triển nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân để tạo điều kiện cho các đối tượng là công nhân, đối tượng lực lượng vũ trang nhân dân được tiếp cận nhà ở; cho phép doanh nghiệp sản xuất trong khu công nghiệp được thuê lại nhà lưu trú công nhân để bố trí cho công nhân của mình thuê lại.

Bãi bỏ quy định về điều kiện cư trú khi mua, thuê mua nhà ở xã hội chỉ còn điều kiện về nhà ở và thu nhập để giúp người dân dễ dàng tiếp cận nhà ở xã hội; đối với trường hợp thuê nhà ở xã hội thì không yêu cầu bắt buộc phải đáp ứng các điều kiện về nhà ở, thu nhập, chỉ cần đúng đối tượng. Hoàn thiện hơn việc lựa chọn chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội để đảm bảo đồng bộ với pháp luật về đầu tư, đất đai, đấu thầu. Quy định cụ thể phương pháp, thời điểm xác định nhằm bảo đảm cụ thể, dễ thực hiện trong việc xác định giá bán, cho thuê mua, cho thuê nhà ở xã hội.

Về tài chính để phát triển nhà ở, hoàn thiện chính sách liên quan đến việc huy động vốn để phát triển nhà ở. Về quản lý, sử dụng nhà ở, Luật Nhà ở 2023 đã bổ sung quy định về việc chuyển đổi công năng nhà ở để giải quyết một số quỹ nhà ở đã đầu tư xây dựng bằng nguồn vốn ngân sách nhưng không đưa vào sử dụng để bảo đảm tối ưu hóa việc quản lý, sử dụng nhà ở tránh lãng phí nguồn lực (chuyển đổi từ nhà ở phục vụ tái định cư sang nhà ở xã hội; chuyển đổi từ nhà ở công vụ hoặc nhà ở xã hội khi không còn nhu cầu sử dụng sang nhà ở phục vụ tái định cư; chuyển đổi nhà ở cũ thuộc sở hữu Nhà nước sang nhà ở công vụ hoặc sang nhà ở xã hội để cho thuê; các trường hợp chuyển đổi khác theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Về quản lý, sử dụng nhà chung cư Luật Nhà ở cũng sửa đổi, bổ sung một số quy định về sở hữu chung, sở hữu riêng, khai thác nguồn thu từ phần sử dụng chung của nhà chung cư nhằm khắc phục các tranh chấp, khiếu kiện trong quản lý sử dụng nhà chung cư xảy ra trên thực tế trong thời gian vừa qua.

Những điểm mới của Luật Kinh doanh bất động sản 2023

Về phạm vi điều chỉnh: Luật Kinh doanh bất động sản đã giải quyết được vấn đề tồn tại về có sự chồng lấn phạm vi điều chỉnh của Luật Kinh doanh bất động sản với một số Luật khác trong thời gian qua; khắc phục các bất cập, khoảng trống pháp lý quy định về các loại bất động sản, dự án bất động sản đưa vào kinh doanh; quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản; quy định của Luật bảo đảm khắc phục sự chồng lấn giữa pháp luật về kinh doanh bất động sản với pháp luật về đầu tư, pháp luật về đất đai về chuyển nhượng dự án bất động sản; công khai thông tin bất động sản, dự án bất động sản trước khi đưa bất động sản, dự án bất động sản vào kinh doanh.

Về điều kiện đối với tổ chức, cá nhân khi kinh doanh bất động sản: Luật Kinh doanh bất động sản đã hoàn thiện quy định về điều kiện đối với tổ chức, cá nhân khi kinh doanh bất động sản để nâng cao năng lực, sự chuyên nghiệp của doanh nghiệp kinh doanh bất động sản, thị trường bất động sản, góp phần lành mạnh thị trường bất động sản; khắc phục các bất cập về kinh doanh nhà ở, công trình xây dựng có sẵn và hình thành trong tương lai trong thời gian qua, khơi thông thị trường bất động sản, bảo vệ người mua, thuê mua.

Về kinh doanh nhà ở, công trình xây dựng hình thành trong tương lai: Quy định chủ đầu tư dự án bất động sản chỉ được thu tiền đặt cọc không quá 5% giá bán, cho thuê mua nhà ở, công trình xây dựng, phần diện tích sàn xây dựng trong công trình xây dựng khi nhà ở, công trình xây dựng đã có đủ các điều kiện đưa vào kinh doanh theo quy định của Luật Kinh doanh bất động sản 2023; sửa đổi, bổ sung quy định về bảo lãnh trong bán, cho thuê mua nhà ở hình thành trong tương lai để tạo sự chủ động cho chủ đầu tư cũng như người mua nhà trong các giao dịch về nhà ở.

Về kinh doanh quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản cho cá nhân tự xây dựng nhà ở và chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại quyền sử dụng đất đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án bất động sản cho tổ chức: Luật Kinh doanh bất động sản 2023 đã xử lý vướng mắc liên quan đến pháp luật về đất đai, kinh doanh bất động sản, phát triển đô thị, góp phần khơi thông thị trường bất động sản vận hành trên cơ sở hành lang pháp lý rõ ràng, cụ thể, minh bạch.

Về chuyển nhượng dự án bất động sản: Tại Luật Kinh doanh bất động sản 2024 đã bỏ quy định điều kiện phải có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với dự án, phần dự án bất động sản được chuyển nhượng; bổ sung quy định chủ đầu tư chuyển nhượng đã có quyết định giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất thực hiện dự án của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; đã hoàn thành nghĩa vụ tài chính về đất đai của dự án gồm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất và các loại thuế, phí, lệ phí liên quan đến đất đai (nếu có) đối với Nhà nước của dự án; sửa đổi, bổ sung quy định trường hợp bên nhận chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần dự án là tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài sau khi có quyết định cho phép chuyển nhượng của cơ quan nhà nước có thẩm quyền và các bên đã ký hợp đồng chuyển nhượng thì việc thực hiện thủ tục về đất đai theo quy định của pháp luật về đất đai.

Về kinh doanh dịch vụ bất động sản và đào tạo, bồi dưỡng, cấp chứng chỉ hành nghề trong kinh doanh dịch vụ bất động sản: Luật Kinh doanh bất động sản 2023 đã bổ sung quy định cá nhân hành nghề môi giới bất động sản phải đáp ứng điều kiện phải hành nghề trong một doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ sàn giao dịch bất động sản hoặc một doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản; góp phần minh bạch hóa, chuyên nghiệp hóa hơn nữa các hoạt động môi giới, giao dịch bất động sản; phòng ngừa, hạn chế các bất ổn thị trường do các hoạt động môi giới, kinh doanh dịch vụ bất động sản thiếu sự kiểm soát hiệu quả; các giao dịch kinh doanh bất động sản được chuẩn hóa hơn, minh bạch hơn, khách hàng được bảo vệ quyền lợi, chủ đầu tư và doanh nghiệp kinh doanh bất động sản có cơ sở pháp lý rõ ràng, đồng bộ để xác lập, ký kết, thực hiện các giao dịch bất động sản thông suốt.

Về xây dựng và quản lý hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về nhà ở và thị trường bất động sản: Luật Kinh doanh bất động sản 2023 đã có nhiều quy định mới nhằm bảo đảm tính pháp lý rõ ràng, chặt chẽ, khả thi đối với việc xây dựng và quản lý hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về nhà ở và thị trường bất động sản; bảo đảm kết nối, chia sẻ dữ liệu với cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai, cơ sở dữ liệu của các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan có liên quan; nâng cao tính khoa học, tính hệ thống, đồng bộ, công khai, minh bạch của thị trường bất động sản, góp phần khắc phục các bất cập pháp lý trong thời gian qua, nâng cao hiệu quả của hoạt động quản lý Nhà nước đối với thị trường bất động sản.