(Xây dựng) – Với hơn 1 triệu tấn rác thải tồn đọng tại khu vực chứa rác tạm trên địa bàn 2 xã Vũ Oai và Hòa Bình, cộng với mỗi ngày, có khoảng 170 tấn rác thải sinh hoạt được xử lý theo hình thức chôn lấp tạm tại Khu xử lý rác thải sinh hoạt xã Hòa Bình, thành phố Hạ Long đang phải đối mặt với thực trạng tiềm ẩn rất lớn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường khu vực.

Hiện thành phố Hạ Long có gần 250.000 tấn rác được xử lý theo hình thức chôn lấp tạm tại Khu xử lý rác thải sinh hoạt xã Hòa Bình, tiềm ẩn rất lớn nguy cơ gây ô nhiễm môi trường khu vực.

Ngày 30/11/2016, UBND tỉnh Quảng Ninh có Quyết định số 4012/QĐ-UBND phê duyệt điều chỉnh quy hoạch quản lý chất thải rắn tỉnh Quảng Ninh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trong đó, mục tiêu cụ thể đến năm 2020: 95% chất thải sinh hoạt đô thị phát sinh được thu gom và xử lý hợp vệ sinh, trong đó tái chế, tái sử dụng chiếm 75-80%.

Thực hiện quy hoạch, Dự án Trung tâm xử lý chất thải rắn tại xã Vũ Oai và xã Hòa Bình (nằm trên địa bàn huyện Hoành Bồ cũ), được triển khai với quy mô nhà máy đốt rác cấp vùng, trọng tâm là xử lý rác thải sinh hoạt của thành phố Hạ Long, thành phố Cẩm Phả và huyện Vân Đồn. Dự án do Công ty Cổ phần Tập đoàn INDEVCO (INDEVCO) làm chủ đầu tư, được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường tại Quyết định số 725/QĐ-BTNMT ngày 05/4/2017, trên cơ sở các Quyết định của tỉnh Quảng Ninh: Quyết định số 4298/QĐ-UBND ngày 30/12/2015 của UBND tỉnh về cấp địa điểm; Quyết định số 168/QĐ-UBND ngày 18/01/2016 của UBDN tỉnh về quy hoạch phân khu 1/2000; Quyết định số 2078/QĐ-UBND ngày 5/7/2016 của UBND tỉnh về nhiệm vụ quy hoạch chi tiết gồm: Diện tích đất sử dụng 178,33ha, công trình xây dựng 6 lò đốt chất thải rắn sinh hoạt tổng công suất 900tấn/ngày, 1 lò đốt chất thải y tế 3,6 tấn/ngày, 16 hố chôn lấp tro xỉ sau đốt.

Đến năm 2018, Trung tâm xử lý chất thải rắn xây xong lò bễ nhưng không đốt được rác, đến ngày 1/5/2021 thì dừng hẳn không nhận rác về chờ đốt. Sự cố này dẫn đến việc 2 thành phố Hạ Long và Cẩm Phả bị ứ đọng rác thải sinh hoạt trong đô thị. Thời điểm này, đã có 860.000 tấn rác tập kết về chờ đốt ở xã Vũ Oai gây ảnh hưởng môi trường địa phương. Sau đó, chủ đầu tư Dự án là Công ty Cổ phần Tập đoàn INDEVCO (INDEVCO) xin gia hạn dự án, xin điều chỉnh dự án sang đốt rác phát điện… và đã được tỉnh Quảng Ninh đồng ý.

Ngày 4/3/2022, UBND thành phố Hạ Long có Quyết định số 1060/QĐ-UBND phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500 Nhà máy rác Vũ Oai. Dự án có điều chỉnh ranh giới, giảm diện tích so với quy hoạch chi tiết và đánh giá tác động môi trường (ĐTM) đã được duyệt, giữ nguyên quy mô hệ thống lò đốt rác, nhưng tách khu xử lý rác tập kết chờ xử lý ra khỏi ranh giới quy hoạch của Dự án thành hạng mục riêng…

Việc điều chỉnh quy hoạch nhưng không mở rộng, nâng công suất, không thay đổi quy trình, công nghệ xử lý rác của Dự án so với ĐTM đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt. Ngày 24/8/2022, INDEVCO có Văn bản số 88/INDEVCO báo cáo UBND tỉnh Quảng Ninh, doanh nghiệp sau khi được điều chỉnh quy hoạch đã phối hợp với một số đối tác-liên doanh tìm phương án khôi phục lò đốt rác và nâng cấp thành nhà máy đốt rác phát điện… Tuy nhiên, từ đó đến nay, Dự án nhà máy đốt rác phát điện vẫn chưa khởi động được.

Rác thải sinh hoạt của thành phố Hạ Long hiện đang được xử lý theo hình thức chôn lấp tạm tại Khu xử lý rác thải sinh hoạt xã Hòa Bình (ảnh: Quảng Ninh Portal).

Trong bối cảnh Công ty Cổ phần Tập đoàn INDEVO dừng tiếp nhận rác thải về Trung tâm xử lý chất thải rắn tại xã Vũ Oai và Hòa Bình từ tháng 5/2021, thành phố Hạ Long được tỉnh Quảng Ninh chấp thuận cho vận chuyển một phần rác thải hàng ngày với khối lượng khoảng 180 tấn/ngày (trong tổng số khoảng 350 tấn một ngày) về xử lý tại Khu vực xử lý chất thải rắn Khe Giang (xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí), nhằm giảm tải một phần áp lực cho Khu xử lý rác thải sinh hoạt tại xã Hòa Bình. Khối lượng rác thải sinh hoạt còn lại khoảng 170 tấn/ngày thì xử lý chôn lấp tạm tại khu vực xử lý rác xã Hòa Bình.

Số liệu thống kê của thành phố Hạ Long cho biết, đến hết năm 2023, thành phố có gần 335.000 tấn rác thải được tiếp nhận và xử lý tại Khu xử lý rác thải sinh hoạt tại xã Hòa Bình. Trong đó, gần 250.000 tấn rác đang xử lý tạm theo phương thức: Tập kết, san ủi thành bãi phẳng đầm nén để xe chở rác có thể tiếp tục tập kết rác, phun xịt chế phẩm vi sinh, rắc vôi bột, hoá chất để diệt trừ ruồi muỗi…; chỉ có khoảng 85.000 tấn rác được xử lý chôn lấp hợp vệ sinh.

Ngoài lượng rác thải hàng ngày phải xử lý, thành phố Hạ Long đã tiếp nhận 860.000 tấn rác từ Công ty Cổ phần Tập đoàn INDEVCO theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Lượng rác này đang được Công ty Cổ phần Tập đoàn INDEVCO lưu chứa, chờ xử lý tại các ô chứa tạm M1, M2, M3, R7, R8) nằm trong ranh giới 92,8ha đất được UBND tỉnh Quảng Ninh thu hồi đất từ Công ty Cổ phần Tập đoàn INDEVCO, bàn giao cho thành phố Hạ Long để thực hiện triển khai các phương án xử lý rác.

Khu xử lý rác thải sinh hoạt tại xã Hòa Bình (thành phố Hạ Long) được phun chế phẩm sinh học và rắc vôi bột thường xuyên để hạn chế nguy cơ ô nhiễm môi trường.

Đến năm 2023, với số lượng gần 350.000 tấn rác tập kết tại Khu xử lý rác thải sinh hoạt tại xã Hòa Bình, đã tạo áp lực rất lớn về hạ tầng khu vực tiếp nhận và tăng nguy cơ gây sự cố ô nhiễm môi trường cho khu vực. Bức xúc tình trạng bị tra tấn bởi mùi hôi, ruồi nhặng từ bãi rác khổng lồ, tháng 5/2023, nhiều hộ dân sống tại thôn Đồng Lá (xã Hòa Bình) đã chặn đường không cho xe chở rác vào bãi tập kết rác.

Trước thực trạng đó, thành phố Hạ Long đã phải lên phương án di dời 13 hộ dân thôn Đồng Lá đến nơi ở mới. Tuy nhiên, việc đưa một phần rác về thành phố Uông Bí xử lý và di dời các hộ dân sống gần khu vực xử lý rác chỉ là giải pháp tạm thời đối với thành phố Hạ Long, bởi việc có tới trên 1,1 triệu tấn rác thải tồn đọng cộng với khối lượng khoảng 170 tấn rác thải sinh hoạt hàng ngày đang tiếp tục được tập kết, xử lý tạm đã vượt công suất thiết kế của Dự án Trung tâm xử lý chất thải rắn tại xã Vũ Oai và Hòa Bình.

Trước thực trạng vấn đề xử lý rác thải sinh hoạt đang rất bức thiết, thời gian qua, thành phố Hạ Long đã cung cấp thông tin, kêu gọi các nhà đầu tư đầu tư công nghệ xử lý rác thải tại khu vực xử lý rác xã Hòa Bình. Thông tin từ lãnh đạo thành phố Hạ Long cho biết, đến nay, thành phố đã làm việc với 7 nhà đầu tư để xem xét các phương án đề xuất công nghệ xử lý rác thải. Trong số này, thành phố Hạ Long đang quan tâm đến công nghệ xử lý rác bằng phương pháp phân loại xử lý rác tuần hoàn, tạo nguyên liệu thứ cấp bởi công nghệ này có những ưu điểm vượt trội so với các công nghệ xử lý rác khác.

Theo đó, quy trình công nghệ xử lý rác bằng phương pháp phân loại xử lý rác tuần hoàn sẽ không có nước rỉ rác phát sinh ra môi trường, đồng thời thúc đẩy việc phân loại rác thải tại nguồn, giảm những điểm tập kết rác tiềm ẩn nguy cơ gây ô nhiễm, đảm bảo mỹ quan đô thị. Từ đó làm thay đổi thói quen của người dân, tiến tới sẽ thực hiện phân loại rác tại nguồn.

Bên cạnh đó, phương án này có thời gian đầu tư lắp đặt nhanh, đáp ứng được yêu cầu đưa vào vận hành xử lý rác ngay trong năm 2024. Theo tính toán của nhà đầu tư, công nghệ xử lý rác bằng phương pháp phân loại xử lý rác tuần hoàn với công suất 800 tấn/16 giờ sẽ xử lý được toàn bộ khối lượng rác phát sinh hàng ngày trên địa bàn thành phố, đồng thời cũng sẽ xử lý được toàn bộ khối lượng rác 1,1 triệu tấn hiện đang tồn đọng trong khoảng thời gian 8 năm.

Nếu phương án này được chọn và được tỉnh Quảng Ninh sớm xem xét chấp thuận chủ trương đầu tư, thành phố Hạ Long sẽ sớm có Nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt bằng công nghệ phân loại xử lý rác thải tạo nguyên liệu thứ cấp tại Khu xử lý rác tại xã Hòa Bình, đáp ứng yêu cầu xử lý triệt để khối lượng rác tồn đọng và phát sinh hàng ngày trên địa bàn thành phố.