(Xây dựng) - Hàng năm, Hà Tĩnh phát hiện hơn 100 vụ vi phạm trong lĩnh vực khai thác và bảo vệ công trình thủy lợi, thậm chí ở một số nơi, tình trạng xâm hại các hồ, đập có chiều hướng gia tăng. Trước tình trạng này, tỉnh Hà Tĩnh tổ chức chiến dịch ra quân xử lý dứt điểm, kiên quyết và triệt để các công trình của cá nhân, tổ chức vi phạm.

Có thể dễ dàng bắt gặp nhiều công trình, nhà cửa được xây kiên cố trên mái và hành lang tuyến đê Cẩm Nhượng (huyện Cẩm Xuyên).

Tràn lan xâm phạm công trình thủy lợi

Theo số liệu từ Chi cục Thủy lợi Hà Tĩnh, trên địa bàn tỉnh có 351 hồ chứa nước; 90 đập dâng và hàng chục nghìn km kênh mương thủy lợi đang vận hành tưới cho hơn 29.000ha đất lúa/vụ và cây trồng cạn; cấp nước sinh hoạt, phục vụ công nghiệp, nuôi trồng thủy sản, cắt giảm lũ hạ du cho gần 1,3 triệu dân. Đóng góp to lớn của các công trình thủy lợi trên đối với đời sống của người dân không cần phải bàn cãi, tuy nhiên, hàng chục năm nay, công tác bảo vệ công trình đê điều, thủy lợi của một bộ phận cơ quan quản lý Nhà nước cũng như người dân đối với công tác bảo vệ công trình đê điều, thủy lợi chưa thực sự tương xứng.

Huyện miền núi Hương Khê có 157 hồ đập, 365km kênh thì có đến 22 công trình bị vi phạm; có những vụ việc vi phạm do lịch sử để lại, số khác người dân lấn chiếm lòng hồ để nuôi cá; dựng cọc bê tông trên hành lang hồ đập, các tuyến kênh để làm hàng rào thép gai...

Theo cán bộ phụ trách lĩnh vực thủy lợi huyện này, trong số 22 công trình bị lấn chiếm thì có 11 công trình thuộc quản lý của Công ty TNHH một thành viên Thủy lợi Nam Hà Tĩnh.

Trong khi đó, tại huyện Cẩm Xuyên, ông Lê Ngọc Hà - Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện cho biết: Hầu hết các vụ việc vi phạm về trồng cây, xây dựng hàng rào trên hành lang kênh mương, hồ đập đã được huyện xử lý cơ bản triệt để. Tuy nhiên, hiện vẫn đang có 2 hợp tác xã và hơn 260 hộ dân vi phạm các tuyến đê sông, đê biển, kè biển và các công trình hồ đập thủy lợi do lịch sử để lại chưa thể xử lý, như tuyến đê biển Cẩm Nhượng, đê Phúc – Long – Nhượng; tuyến đê Trung – Lĩnh; công trình đập Khe Lau, xã Cẩm Lĩnh; đập Bàu Bà, xã Cẩm Lạc…

Đối với 32 hồ chứa, 5 đập dâng và 460km kênh mương các loại nằm trên địa bàn 4 huyện Thạch Hà, Cẩm Xuyên, Kỳ Anh, Hương Khê, thành phố Hà Tĩnh và thị xã Kỳ Anh do Công ty TNHH một thành viên Thủy lợi Nam Hà Tĩnh quản lý, hiện có đến 25 công trình xuất hiện các hành vi vi phạm hành lang công trình thủy lợi.

Đáng nói, hầu hết các vụ vi phạm cũng đều có thâm niên hàng chục năm. Theo lãnh đạo Công ty TNHH một thành viên Thủy lợi Nam Hà Tĩnh, nguyên nhân chưa xử lý dứt điểm được chủ yếu là do chính quyền các địa phương chưa quyết liệt, một số khác hộ gia đình cố tình không phối hợp, chấp hành.

Nan giải trong xử lý

Nhằm ngăn chặn các vi phạm mới phát sinh và xử lý dứt điểm các vi phạm cũ, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã chỉ đạo 13 huyện, thị xã, thành phố và các công ty thủy lợi trên địa bàn xử lý dứt điểm các vụ việc vi phạm pháp luật về lĩnh vực thủy lợi, đê điều, phòng chống thiên tai trước ngày 30/11/2019.

Trước chỉ đạo của UBND tỉnh Hà Tĩnh, hầu hết các đơn vị địa phương nhanh chóng phối hợp với các xã tuyên truyền, vận động người dân tự khắc phục, trả lại mặt bằng công trình cho Nhà nước.

Tuy nhiên, việc xử lý các hành vi vi phạm Luật Thủy lợi mới chỉ nằm ở mức nhắc nhở, kiểm điểm, nặng lắm cũng chỉ phạt hành chính một vài vụ việc với số tiền rất ít nên chưa có tính răn đe.

“Bình quân mỗi năm có hơn 100 vụ việc tổ chức, cá nhân vi phạm quy định về lĩnh vực thủy lợi như trồng cây, đổ rác thải, xây dựng cột bê tông hàng rào, dựng lều quán, tập kết vật liệu xây dựng… trên hành lang bảo vệ công trình đê điều, thủy lợi.

Tuy nhiên, cơ quan chức năng chỉ xử lý được khoảng 60 – 70 vụ, bằng hình thức lập biên bản, đình chỉ, khiển trách, yêu cầu trả lại nguyên trạng mặt bằng, hầu như rất ít trường hợp xử phạt vi phạm hành chính hoặc chế tài nặng hơn. Vì thế, yếu tố tồn đọng các vụ việc vi phạm cứ kéo dài mãi”, ông Nguyễn Công Tâm - Phụ trách Phòng Quản lý công trình (Chi cục Thủy lợi Hà Tĩnh) cho biết.

Ở cấp cơ sở, theo ông Lê Ngọc Hà, các hộ dân vi phạm ở Cẩm Xuyên hiện nay chưa xử lý được chủ yếu cũng là do… lịch sử để lại. Cụ thể: Tuyến đê biển trên địa bàn Cẩm Nhượng có 62 hộ dân làm nhà ở trên mái và hành lang đê. Do các hộ nằm trong diện tái định cư nhưng hiện chưa có kinh phí thực hiện nên việc giải tỏa vẫn phải chờ nguồn ngân sách từ tỉnh. Hay 23 hộ dân vi phạm ở đập Khe Lau, xã Cẩm Lĩnh. Đây là những hộ dân đã làm nhà ở trước khi dự án nâng cấp đập Khe Lau được thi công vào năm 2017. Do thời điểm đó không có kinh phí di dời dân nên bây giờ huyện rất cần tỉnh cho chủ trương lập dự án tái định cư, chuyển các hộ dân trên ra khỏi vùng lòng hồ…

Cùng với đó, ý thức chấp hành các quy định của Luật Thủy lợi của một số tổ chức, cá nhân chưa nghiêm, vẫn còn tình trạng tái phạm. Sự phối hợp giữa các đơn vị quản lý với địa phương chưa chặt chẽ dẫn đến số vụ vi phạm phát sinh nhiều, hiệu quả xử lý thấp.

Chế tài xử lý các hành vi vi phạm theo quy định chưa đủ mạnh. Công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật về bảo vệ khai thác công trình thủy lợi chưa thường xuyên, liên tục dẫn đến ý thức của người dân trong việc bảo vệ công trình thủy lợi còn hạn chế.

Để ngăn chặn các vi phạm mới phát sinh và xử lý dứt điểm các vi phạm cũ, thời gian tới, các địa phương, đơn vị liên quan đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của cộng đồng dân cư và toàn xã hội về vai trò của công tác đảm bảo an toàn hồ đập với đời sống và sản xuất; tăng cường thanh tra, kiểm tra phát hiện kịp thời các vụ việc vi phạm phạm vi bảo vệ công trình thủy lợi và có biện pháp ngăn chặn, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo quy định, đồng thời, kiểm tra, rà soát, phân loại các vi phạm, trình cấp có thẩm quyền xem xét xử lý dứt điểm...