(Xây dựng) – Báo cáo mới nhất của Trung tâm nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch (CREA) cho thấy, việc cách ly xã hội và phong toả để phòng tránh dịch Covid-19 đã tác động mạnh mẽ và đa dạng đến chất lượng không khí ở Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á khác.

Chất lượng không khí ở Hà Nội được cải thiện chút ít trong thời gian cách ly xã hội phòng chống dịch Covid-19 (Ảnh: Diệu Anh).

Giảm nồng độ NO2, giữ nguyên nồng độ PM2.5

Báo cáo của CREA cho biết, nồng độ khí NO2 (nito dioxit) độc hại ở các đô thị lớn như Kuala Lumpur, Manila hay Bangkok đều giảm xuống trong thời gian dịch Covid-19 bùng phát. Nguyên nhân là việc sụt giảm trong vận tải và sản xuất.

Trong đó, Malaysia có sự thay đổi mạnh mẽ và bền vững nhất khi nồng độ NO2 ở thủ đô Kuala Lumpur giảm khoảng 60% so với năm 2019. Ngay tại Indonesia, quốc gia có mức độ ô nhiễm không khí nguy hiểm nhất trong khu vực Đông Nam Á, nồng độ khí NO2 ở thủ đô Jakarta cũng giảm khoảng 40% so với năm 2019.

Tuy nhiên, nồng độ ô nhiễm bụi mịn PM2.5 tại Jakarta vẫn không thay đổi so với những năm trước. Điều này góp phần khẳng định các giả thuyết trước đây rằng, vấn đề ô nhiễm không khí tại thành phố này chủ yếu bị ảnh hưởng bởi các chất ô nhiễm từ các khu vực xung quanh, nhất là các nhà máy nhiệt điện than.

Câu chuyện tương tự cũng diễn ra ở Việt Nam. Mặc dù nồng độ NO2 trong không khí đã giảm, nhưng các đô thị lớn như Hà Nội, hay thành phố Hồ Chí Minh lại chứng kiến sự gia tăng nồng độ PM2.5 vì khí thải từ điện than và công nghiệp ở các khu vực xung quanh thành phố tăng lên.

Điều này cũng diễn ra trên toàn khu vực khi các thành phố nằm gần các nhà máy nhiệt điện than chỉ chứng kiến ô nhiễm không khí giảm ở mức độ nhẹ.

Phát triển năng lượng sạch là xu thế tất yếu

Trước khi đại dịch khi đại dịch Covid-19 bùng phát, mức độ ô nhiễm không khí ở nhiều nước Đông Nam Á thường vượt quá 5 lần giới hạn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Điều này làm cho ô nhiễm không khí trở thành nguy cơ môi trường lớn nhất đối với sức khỏe con người, góp phần gây ra bệnh hô hấp và tim mạch mãn tính và các bệnh khác.

Con số thống kê cho thấy, khoảng 799.000 ca tử vong hàng năm trong khu vực có liên quan đến vấn đề ô nhiễm không khí. Trong đó, nhiên liệu hóa thạch được cho là nguyên nhân của hơn 150.000 ca tử vong. Thiệt hại kinh tế của ô nhiễm không khí do nhiên liệu hóa thạch gây ra ước tính đạt mức 2,9 nghìn tỷ USD vào năm 2018, tương đương 3,3% GDP toàn cầu.

Giảm tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch và tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo là xu thế tất yếu để giảm ô nhiễm và cải thiện chất lượng không khí (Ảnh: Internet).

Chuyên gia phân tích CREA, bà Isabella Suarez chia sẻ: “Việc giảm thiểu ô nhiễm không khí do Covd-19 không làm giảm nhẹ tác động thảm khốc của dịch bệnh đối với cuộc sống và sinh kế của người dân trên khắp châu Á. Tuy nhiên, bầu trời xanh phía trên các thành phố lớn của chúng ta đã cho thấy những gì chúng ta có thể đạt được, nếu chúng ta đầu tư vào năng lượng sạch khi khủng hoảng bị đẩy lùi.

Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy, ô nhiễm không khí ở các đô thị được tích lũy từ nhiều nguồn khác nhau, từ phương tiện và hoạt động giao thông, các hoạt động công nghiệp cho đến các nhà máy điện than gây ô nhiễm cao. Nói một cách đơn giản, việc kiểm soát mức độ ô nhiễm từ tất cả các nguồn này sẽ giúp hạn chế ô nhiễm, giúp con người khỏe mạnh hơn và tạo ra ít áp lực hơn cho các dịch vụ y tế vào thời điểm quan trọng này.

Cuộc khủng hoảng lần này đã giúp chúng ta hình dung được về viễn cảnh cuộc sống có thể như thế nào khi không khí dễ thở hơn. Nhưng chúng ta chỉ có thể biến điều này trở thành hiện thực bằng cách thực thi các tiêu chuẩn chất lượng không khí và giảm nhanh việc tiêu thụ nhiên liệu hóa thạch một cách bền vững”.

Các chuyên gia của CREA nhận định, sự cải thiện chất lượng không khí hiện nay chỉ là nhất thời và không ai dám khẳng định chất lượng không khí sẽ như thế nào sau khi các nước kết thúc quá trình phong tỏa, cách ly xã hội.