(Xây dựng) – Chính phủ vừa ban hành cập nhật Danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính (KNK) phải thực hiện kiểm kê KNK. Đây sẽ là cơ sở để các ngành, lĩnh vực phân bổ nguồn lực thực hiện mục tiêu giảm phát thải và doanh nghiệp có thể tham gia thị trường các-bon trong thời gian tới.

Thủ tướng Chính phủ ban hành Danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải KNK phải thực hiện kiểm kê KNK tại Quyết định số 13/2024/QĐ-TTg bao gồm 6 lĩnh vực và 2.166 cơ sở, chiếm khoảng 30% tổng phát thải KNK quốc gia. (Ảnh: T/L)

6 lĩnh vực và 2.166 cơ sở phải thực hiện kiểm kê KNK

Theo Luật Bảo vệ Môi trường, định kỳ 2 năm một lần, Chính phủ sẽ cập nhật danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải KNK phải thực hiện kiểm kê KNK. Danh mục đầu tiên được Chính phủ ban hành năm 2022 tại Quyết định số 01/2022/QĐ-TTg gồm có 6 lĩnh vực và 1.912 cơ sở.

Đến ngày 13/8/2024, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải KNK phải thực hiện kiểm kê KNK tại Quyết định số 13/2024/QĐ-TTg bao gồm 6 lĩnh vực và 2.166 cơ sở, chiếm khoảng 30% tổng phát thải KNK quốc gia.

So với Quyết định 01 trước đây, danh mục mới đã loại ra 297 cơ sở do đã dừng hoạt động hoặc giảm quy mô, công suất hoạt động và cập nhật bổ sung 551 cơ sở mới có lượng phát thải KNK lớn nằm trong diện quản lý.

Trong đó, ngành Công Thương có 1.805 cơ sở là các nhà máy điện, các cơ sở công nghiệp có tổng mức tiêu thụ năng lượng hằng năm từ 1.000 TOE (tấn dầu quy đổi) trở lên; đã loại ra 199 cơ sở và cập nhật bổ sung 342 cơ sở mới.

Ngành Giao thông vận tải có 75 cơ sở là các công ty kinh doanh vận tải hàng hóa có tổng mức tiêu thụ năng lượng hằng năm từ 1.000 TOE trở lên; đã loại ra 26 cơ sở và cập nhật bổ sung 31 cơ sở mới.

Ngành Xây dựng có 229 cơ sở bao gồm các doanh nghiệp sản xuất xi măng, các tòa nhà thương mại có tổng mức tiêu thụ năng lượng hằng năm từ 1.000 TOE trở lên; đã loại ra 37 cơ sở và cập nhật bổ sung 162 cơ sở mới.

Ngành Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) có 57 cơ sở xử lý chất thải rắn có công suất hoạt động hằng năm từ 65.000 tấn trở lên; đã loại ra 35 cơ sở và cập nhật bổ sung 16 cơ sở mới.

Các cơ sở sẽ phải kiểm kê KNK cấp cơ sở theo hướng dẫn của Bộ quản lý lĩnh vực (Bộ Công Thương, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng, Bộ TN&MT), đồng thời, có trách nhiệm nộp báo cáo kiểm kê KNK của cơ sở theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP của Chính phủ quy định giảm nhẹ phát thải KNK và bảo vệ tầng ô-zôn.

Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục rà soát và tăng dần số cơ sở để tăng tỷ lệ kiểm soát nguồn phát thải KNK từ 30% hiện nay lên 85%, đáp ứng theo yêu cầu Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu, đảm bảo các mục tiêu giảm phát thải theo Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cũng như góp phần quan trọng hướng tới mục tiêu đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 của Việt Nam…

Cải tiến công nghệ giảm phát thải

Theo Bộ TN&MT, với lộ trình tăng dần tỷ lệ quản lý tổng phát thải KNK quốc gia, việc quản lý được phát thải KNK ở cấp cơ sở sẽ hỗ trợ xây dựng các biện pháp giảm nhẹ phát thải KNK phù hợp với các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch của quốc gia và chương trình, kế hoạch phát triển ngành, lĩnh vực đến năm 2030.

Một số doanh nghiệp hiện đã chủ động triển khai các hoạt động giảm phát thải KNK, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0”. Trong Báo cáo NDC năm 2022 cũng đã có đề xuất các phương án giảm nhẹ phát thải KNK cho các lĩnh vực đã quy định tại Luật Bảo vệ môi trường 2020. Doanh nghiệp nằm trong danh mục phải kiểm kê hoàn toàn có thể dựa trên các phương án này để triển khai xây dựng kế hoạch, thực hiện các giải pháp giảm phát thải. Điều này sẽ thúc đẩy cải tiến công nghệ trong tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, gia tăng việc làm, đảm bảo an sinh - xã hội trên phạm vi lớn.

Việc triển khai các hoạt động giảm nhẹ phát thải KNK sẽ góp phần nâng cao giá trị gia tăng của các sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp, phù hợp với xu hướng phát triển trên thế giới…

Từ năm 2025, Việt Nam sẽ thí điểm triển khai thị trường các-bon trong nước và tiến hành các hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải KNK. Các cơ sở thuộc danh mục phải kiểm kê KNK sẽ có cơ hội được phân bổ hạn ngạch, dựa trên chính kết quả kiểm kê trong lần kiểm kê gần nhất. Đây cũng là căn cứ để các doanh nghiệp có thể giảm bớt chi phí tuân thủ đối với các quy định thuế các-bon quốc tế…

Nâng cao hiệu quả quản lý phát thải KNK

Trong 2 năm triển khai Quyết định số 01 của Thủ tướng Chính phủ đã cho thấy một số khó khăn. Đáng chú ý là vấn đề thiếu hụt đội ngũ chuyên gia, cán bộ kỹ thuật chuyên sâu về giảm nhẹ phát thải KNK, công tác quản lý Nhà nước về giảm nhẹ phát thải KNK cấp cơ sở chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế.

Bên cạnh đó, việc thực hiện chế độ thông tin, số liệu, thực hiện kiểm kê KNK và tuân thủ các quy định chưa được thực hiện đầy đủ và thống nhất do vấn đề về kiểm kê KNK và giảm phát thải KNK là lĩnh vực mới, yêu cầu cao về nguồn lực thực hiện…

Bộ TN&MT hiện đang phối hợp với các tổ chức quốc tế và các bên có liên quan nghiên cứu xây dựng phần mềm kiểm kê KNK và báo cáo trực tuyến kết quả kiểm kê KNK cấp cơ sở. Điều này sẽ giúp giảm chi phí tuân thủ của các doanh nghiệp, đồng thời cũng giúp các cơ quan quản lý Nhà nước tiết kiệm thời gian và chi phí quản lý cơ sở dữ liệu phát thải KNK cấp cơ sở.

Việc rà soát cập nhật thường xuyên danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải KNK phải thực hiện kiểm kê KNK 2 năm một lần sẽ giúp tăng cường năng lực, nhận thức, nâng cao hiệu quả quản lý phát thải KNK cho toàn bộ máy quản lý nước các từ trung ương đến địa phương...