(Xây dựng) – Sau ba lần điều chỉnh, gia hạn thời gian triển khai thi công, dự án Nhà máy điện gió LIG - Hướng Hóa 1 vẫn không thể thực hiện do vướng mắc công tác giải phóng mặt bằng.

Văn phòng làm việc của Ban Quản lý dự án Nhà máy điện gió LIG - Hướng Hóa 1 cửa đóng, then cài trong nhiều tháng nay.

Dự án Nhà máy điện gió LIG - Hướng Hóa 1 do Công ty Cổ phần Điện gió LIG Hướng Hóa 1 làm chủ đầu có dự toán suất đầu tư 2.100 tỷ đồng. Dự án gồm 8 cột gió cho công suất 48MW, tọa lạc tại xã Hướng Tân, huyện Hướng Hóa (Quảng Trị). Dự án này nằm trong danh mục Quy hoạch điện VII đã được Chính phủ phê duyệt vào tháng 7/2020.

Sau khi được cấp chủ trương đầu tư, doanh nghiệp đã huy động mọi nguồn lực triển khai, hợp tác với tổng thầu và giám sát chất lượng từ Trung Quốc, Thụy Sĩ với hy vọng kịp hoàn thành kịp tiến độ hưởng giá FIT1. Tuy nhiên, sau 3 lần điều chỉnh, gia hạn thời gian thi công, đến nay kế hoạch đó đã bị “vỡ trận”, nhà thầu đang phải gánh chịu những thiệt hại nặng nề về mặt tài chính.

Nguyên nhân làm chậm tiến độ chủ yếu là do vướng mắc từ công tác giải phóng mặt bằng để giao đất cho chủ đầu tư. Cụ thể, sau khi có quyết định thu hồi và quyết định phê duyệt kinh phí bồi thường đợt 1 và 2 của UBND huyện Hướng Hóa, các đơn vị liên quan của huyện Hướng Hóa cùng với nhà đầu tư tổ chức nhiều cuộc họp với các hộ dân về công tác chi trả tiền đền bù giải phóng mặt bằng. Đáng chú ý, nhà đầu tư đã hỗ trợ thêm về đơn giá là 40.000đ/m2 cho các hộ dân ngoài quyết định phê duyệt. Hỗ trợ kinh phí giải phóng mặt bằng với tổng giá trị đền bù tương đương 800 triệu đồng/1ha (chưa bao gồm giá trị tài sản trên đất).

Sau nhiều lần vận động, thương thuyết, các hộ dân vẫn tiếp tục giữ nguyên yêu cầu bồi thường với số tiền vượt khung đến vài chục lần so với quy định đền bù đất đai của tỉnh Quảng Trị, mà không đưa ra được cơ sở đền bù, dẫn đến vượt quá khả năng chi trả của nhà đầu tư. Chính vì vậy, sau nhiều tháng kể từ ngày có quyết định phê duyệt kinh phí bồi thường hỗ trợ để thực hiện dự án, chỉ có 17/43 hộ nhận tiền đền bù và hỗ trợ, với tổng diện tích đất thu hồi chỉ đạt 47%.

Về nguyên lý, công tác giải phóng mặt bằng để giao đất cho dự án là trách nhiệm chính của cơ quan Nhà nước, mà cụ thể là chính quyền địa phương, nhưng trên thực tế, trách nhiệm đó được “đẩy” vào tay cho nhà đầu tư. Nhà đầu tư phải thực hiện theo phương pháp cùng thỏa thuận với người dân. Điều đáng quan tâm hơn, trước đó có nhiều dự án điện gió tại Hướng Hóa vì để chạy đua với thời hạn hưởng giá FIT1 nên không ngần ngại thỏa thuận đền bù đất cho người dân với giá cao bất thường. Cứ thế, nhiều chủ đất sau này lấy đó làm mặc định, kiên quyết không chịu nhân nhượng.

Công ty Cổ phần Điện gió LIG Hướng Hóa 1 cho hay, có trường hợp 100m2 đòi đền bù giá 250 triệu đồng, cũng có trường hợp 2.400m2 đòi đền bù 800 triệu đồng. Mức đền bù như trên cao hơn quy định của Nhà nước hàng chục lần, doanh nghiệp không thể chi trả. Cùng với đó, không loại trừ các đối tượng xấu đã lôi kéo, kích động các hộ dân bất hợp tác, không tuân thủ chính sách thu hồi đất phát triển kinh tế của địa phương.

Không được giao mặt bằng trong thời gian dài, cụm nhà văn phòng làm việc của Ban Quản lý dự án được xây dựng khang trang với nhiều bộ phận làm việc khác nhau nhưng tất cả cửa đóng then cài từ lâu, nhà thầu và đơn vị tư vấn cũng theo đó mà rời dự án. Đồng thời cách đó khoảng vài km về phía Tây, có một khu nhà xưởng của nhà thầu, cánh cổng chính đã được khóa từ lâu, bên trong có một khối thiết bị được nhập về từ lâu, hiện phải trùm bạt để tránh hoen gỉ do nắng, mưa…

Hệ lụy của công tác giải phóng mặt bằng đã dẫn đến những thiệt hại không hề nhỏ chút nào đối với nhà đầu tư. Cụ thể, phần lớn đơn đặt hàng mua sắm thiết bị phải thông báo tạm dừng, dẫn đến vi phạm các điều khoản đã cam kết trong hợp đồng, công ty đối diện với nguy cơ bị phạt lên tới 10% giá trị gói thầu EPC - đây là số tiền rất lớn!

Thiết bị nhà thầu nhập về phải chịu cảnh đắp bạt không biết đến bao giờ.

Không chỉ vậy, từ tháng 5/2024, với một số thiết bị chính đã sản xuất, chủ đầu tư phải chịu các khoản chi phí phát sinh cho việc lưu kho tại các cảng gần khu vực triển khai dự án. Mức chi phí đội lên tới vài chục tỷ đồng cho 15 ngày chậm rời kho bãi. Nếu không thể giải phóng mặt bằng tại các vị trí theo quy hoạch và thiết kế ban đầu, phía nhà đầu tư phải thay đổi một số trụ turbin dẫn đến phát sinh thêm chi phí “thiết kế kỹ thuật”, thuê tư vấn thiết kế, tư vấn điều chỉnh. Đồng thời, mất thời gian làm lại báo cáo tác động môi trường và rất nhiều tài liệu, hồ sơ pháp lý liên quan cần thêm thời gian để được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Ông Nguyễn Thế Hùng, Phó Tổng Giám đốc LIG - Hướng Hóa 1 chia sẻ: “Thật xót xa nếu phải rời bỏ dự án, vì tiền bạc, công sức chúng tôi đổ vào đây đã quá lớn. Việc thu hồi đất quá chậm làm mất rất nhiều chi phí cơ hội, chi phí thì đội lên từng ngày mà giá điện đang thấp xuống. Các hợp đồng cung cấp thiết bị đã rút, các nhà thầu cũng rời đi, nhưng chúng tôi vẫn phải cố gắng bám trụ lại”.

Ông Nguyễn Thế Hùng cũng bày tỏ lo lắng: Chúng tôi tuân thủ đúng pháp luật nhưng còn nhiều hộ dân có vận động 10 năm nữa cũng không xuôi! Người dân đòi hỏi vô lý, nảy sinh tâm lý coi thường pháp luật. Dù tỉnh chỉ đạo rất quyết liệt liệt tuy nhiên các cơ quan chức năng ở cấp dưới đã không thể đáp ứng. Mặc dù dự án thuộc diện “Nhà nước thu hồi đất” nhưng dường như mọi gánh nặng trong công tác giải phóng mặt bằng đã bị chuyển sang doanh nghiệp chịu trách nhiệm toàn phần.

Các vướng mắc trên đã đẩy doanh nghiệp vào tình cảnh không còn đủ khả năng tài chính để triển khai dự án, tỉnh Quảng Trị đứng trước nguy cơ mất đi dự án đầu tư trị giá 2.100 tỷ đồng cùng với các lợi ích xã hội, nhân sinh mà doanh nghiệp mang lại. Đây là sự tổn thất lo lớn gây lãng phí nguồn lực của doanh nghiệp và xã hội.

Tại cuộc họp tháo gỡ vướng mắc cho các dự án điện gió trên địa bàn, trong đó có dự án LIG Hướng Hóa 1, ông Hà Sỹ Đồng, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị giao Sở Công Thương tham mưu, lập tổ tháo gỡ vướng mắc về mặt bằng cho các dự án điện gió, do Phó Chủ tịch UBND tỉnh làm Tổ trưởng. Sở Kế hoạch và Đầu tư được giao hỗ trợ thủ tục thay đổi chủ trương đầu tư, giãn tiến độ cho các dự án.

Liên quan đến nội dung trên, ngày 23/7, ông Hà Sỹ Đồng đã ký Công văn số 3381/UBND-KT nêu rõ: Giao UBND huyện Hướng Hóa tổ chức làm việc với chủ đầu tư dự án và các đơn vị, địa phương liên quan để tập trung giải quyết các khó khăn, vướng mắc, hoàn thành công tác giả phóng mặt bằng và bàn giao mặt bằng cho chủ đầu tư dự án triển khai thi công.

Giao Sở Công Thương - cơ quan thường trực Tổ công tác tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng các dự án năng lượng trên địa bàn tỉnh, triển khai thực hiện các nhiệm vụ theo Quyết định số 1362/QĐ-UBND ngày 12/6/2024 của UBND tỉnh về việc thành lập Tổ công tác.

Để giải quyết những vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng đối với dự án trên, UBND tỉnh Quảng Trị cần chỉ đạo quyết liệt các Sở, ban ngành liên quan phối hợp với cấp huyện, xã tăng cường vận động trực tiếp đến người dân về chủ trương của dự án, mặt bằng giá đền bù theo quy định hiện hành. Đối với những trường hợp cá biệt, không chịu hợp tác, đòi hỏi số tiền bồi thường cao phi lý, không chính đáng để bắt ép doanh nghiệp, cơ quan chức năng cần có biện pháp cứng rắn, xử lý và ngăn chặn kịp thời… Có như vậy mới giải tỏa được tình cảnh “tiến thoái lưỡng nan” của dự án Nhà máy điện gió LIG - Hướng Hóa 1, mang lại niềm tin cho bao nhà đầu tư khác khi đến với Quảng Trị.