(Xây dựng) - Không thể phủ nhận rằng những năm gần đây tình hình quy hoạch, xây dựng trên địa bàn Quảng Ninh rất phát triển theo hướng hiện đại. Tuy nhiên bên cạnh đó còn nhiều những bất cập cục bộ đáng phải bàn.

Thành phố Cẩm Phả

Khu đất nằm trong “ma trận quy hoạch” của hộ ông Vũ Văn Thêm ở Cẩm Đông - Cẩm Phả.

Trước hết phải kể đến Quyết định 1107 ngày 14/4/2023 của UBND thành phố Cẩm Phả ban hành về việc thu hồi hủy bỏ Quyết định 535 ngày 19/2/2019 cũng do thành phố này ban hành với lý do là cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất trái phép.

Phải nói rằng Quyết định 1107 không những làm cho “ khổ chủ” là ông Vũ Văn Thêm bàng hoàng mà nhiều cán bộ có liên quan cũng như dư luận hết sức lo lắng. Số là khi đối chiếu quy hoạch chung của thành phố Cẩm Phả đến năm 2030, tầm nhìn năm 2040 tại Quyết định 816 do UBND tỉnh Quảng Ninh ban hành ngày 27/3/2015 thì thửa đất 734m2 của hộ ông Thêm là loại đất du lịch nghỉ dưỡng; 210m2 đất giao thông; diện tích 544m2 xin chuyển đổi sang đất ở của gia đình ông Thêm là không phù hợp quy hoạch đất ở.

Đối chiếu quy hoạch phân khu phường được UBND thành phố Cẩm Phả phê duyệt tại Quyết định 4016 ngày 29/11/2016 thì diện tích đất cần chuyển đổi sang đất ở không phù hợp với quy hoạch.

Tuy nhiên, căn cứ quy hoạch sử dụng đất thời kỳ 2011 – 2020 của thành phố Cẩm Phả phê duyệt tại Quyết định 1960 ngày 31/5/2018 thì diện tích 544m2 gia đình ông Thêm xin chuyển đổi sang đất ở là phù hợp với quy hoạch.

Qua vấn đề trên cho thấy mục đích sử dụng đất được phê duyệt trong các quyết định có sự mâu thuẫn với nhau. Người dân thì không tự nghĩ ra các quy hoạch được nên khi xin chuyển đổi mục đích sử dụng đất mà các cơ quan chức năng của thành phố Cẩm Phả trước đó xét thấy các quy hoạch không thống nhất (trong khi Luật Quy hoạch yêu cầu các quy hoạch phải có tính thống nhất) thì nhất định phải họp bàn, cần thiết thì đề nghị tỉnh hướng dẫn trước khi làm thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho người dân.

Về nội dung trên chuyên gia pháp luật cho biết, việc xử lý hành vi vi phạm về đất đai dẫn đến việc cấp sổ đỏ trái pháp luật như sau: Một là, người có hành vi vi phạm tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự (áp dụng với cán bộ, công chức, viên chức khi thi hành công vụ về đất đai). Hai là, hành vi vi phạm nếu gây thiệt hại cho Nhà nước, cho người dân, ngoài việc bị xử lý theo quy định pháp luật còn bị bồi thường thiệt hại thực tế cho Nhà nước hoặc cho người bị thiệt hại.

Dư luận cũng cho rằng vấn đề thu hồi việc chuyển đổi mục đích của hộ ông Thêm đối với thành phố Cẩm Phả cũng là vấn đề nan giải cần làm rõ để thấu tình đạt lý tránh trường hợp thiệt hại nghiêng về phía người dân.

Trong khi một vấn đề khác nổi cộm hơn, đòi hỏi thành phố Cẩm Phả phải khẩn trương, quyết liệt và ráo riết hơn đó là việc nhất thiết phải thu hồi, giải quyết triệt để hàng chục thửa đất đã xây dựng trái phép trên địa bàn phường Cẩm Thủy còn tồn đọng từ nhiều năm trước.

Thêm một việc vô cùng cấp bách là một Công ty có trụ sở tại địa bàn phường Cửa Ông – thành phố Cẩm Phả trong nhiều năm đã thực hiện chuyển nhượng cho cổ đông bằng tiền công đổ đất cho 50 hộ dân với tổng diện tích hơn 14.800m2; trong đó diện tích đất ngoài giấy chứng nhận quyền sử dụng đất được cấp là gần 13.000m2. Được biết cá nhân lãnh đạo Công ty giao dịch chuyển nhượng đất bằng giấy viết tay cho 12/50 hộ dân là hơn 6 tỷ đồng (Theo Kết luận Thanh tra tỉnh số 09 ban hành 12/5/2021). Đây là vấn đề hết sức nhức nhối và phức tạp bởi “ ngôi làng tự phát” đã mọc ra chình ình giữa thành phố từ hàng chục năm vẫn hiên ngang, sừng sững. Bây giờ việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư… thậm chí là truy cứu trách nhiệm là vấn đề hết sức khó khăn, tế nhị gây ảnh hưởng đến xã hội rất lớn?!

Thành phố Uông Bí

Được biết hộ ông Phùng Văn Thu đã gắn bó hàng chục năm và đã bỏ rất nhiều tiền bạc công sức đầu tư trên mảnh đất này .

Ông Phùng Văn Thu và sáu anh em ruột cư trú tại khu Hồng Hải, phường Phương Nam – Uông Bí đang sử dụng và sản xuất trên diện tích khoảng 80 nghìn m2 đất. Tiền thân đây là một hộ kinh doanh sản xuất vôi cục tạo nhiều việc làm cho lao động địa phương và tạo nguồn thu ngân sách cho địa phương.

Trước đó, UBND thành phố Uông Bí Thông báo số 124/TB-UBND ngày 28/03/2019 về việc hủy bỏ sản xuất vôi cục để chuyển đổi sang sản xuất khác. Nghe đâu hộ ông Thu đã vay và đầu tư đến 30 tỷ đồng và làm các thủ tục xin chuyển đổi nghề nghiệp sản xuất.

Nay tỉnh Quảng Ninh có chủ trương thu hồi đất để giao cho Công ty CP Công nghiệp Cẩm Thịnh đầu tư xây dựng cụm công nghiệp. Tuy nhiên việc thỏa thuận đền bù, hỗ trợ, kiểm đếm chưa được các bên đồng thuận.

Theo ý kiến của UBND thành phố Uông Bí thì: “Cơ sở sản xuất của hộ ông Phùng Văn Thu hoạt động chưa đảm bảo theo quy định do chưa hoàn thiện hồ sơ, thủ tục về đất đai, quy hoạch, xây dựng, môi trường... Thông báo số 124/TB-UBND ngày 28/03/2019 của UBND thành phố Uông Bí vẫn đang được tiếp tục triển khai thực hiện, quyền lợi của hộ gia đình ông Phùng Văn Thu vẫn được đảm bảo, tuy nhiên đến nay hộ ông Phùng Văn Thu vẫn chưa hoàn thiện đầy đủ các thủ tục theo quy pháp luật.

Các cấp chính quyền luôn quan tâm đến lợi ích của người dân bị thu hồi đất trong đó có hộ ông Phùng Văn Thu. Chủ đầu tư dự án (Công ty Cổ phần Công nghiệp Cẩm Thịnh) đã rất tích cực, đồng hành cùng với thành phố trong việc triển khai thực hiện dự án với tinh thần hỗ trợ ngoài xi vôi, móng lò vôi, đắp bờ ao bờ đầm, lợi ích của các hộ dân đã được đảm bảo. Yêu cầu gia đình ông Phùng Văn Thu nghiên cứu, xem xét phản hồi lại chính quyền về việc có đồng thuận cho kiểm đếm hay không”.

Trả lời ý kiến trên của thành phố, ông Thu cho rằng: “ Tôi nhận thấy UBND thành phố Uông Bí và đại diện các ban, ngành dự họp kết luận như trên là không phù hợp và không đảm bảo quyền lợi hợp pháp của gia đình tôi bởi vì: Thứ nhất là, đến nay gia đình tôi chưa hoàn thiện được hồ sơ thủ tục về đất đai, quy hoạch, xây dựng môi trường theo Thông báo số 124 của UBND thành phố Uông Bí là do lỗi của các cơ quan Nhà nước. Thành phố Uông Bí có Thông báo số 124/TB-UBND nhưng ngay sau đó lại có Thông báo thu hồi đất để giao cho Công ty Cổ phần Cẩm Thịnh thì cơ quan có thẩm quyền của thành phố Uông Bí có giải quyết hồ sơ thủ tục chuyển đổi cho gia đình tôi hay không? Việc làm này đã dẫn đến sự mâu thuẫn chồng chéo, không nhất quán về chính sách, có biểu hiện lợi ích nhóm, chèn ép, dự án trồng lên dự án, cá lớn nuốt cá bé khiến cho gia đình tôi không thể hoàn thiện hồ sơ thủ tục về đất đai, quy hoạch, xây dựng môi trường theo Thông báo số 124.

Thứ hai là, thành phố Uông Bí và các ban, ngành dự họp kết luận Thông báo số 124 vẫn đang thực hiện nhưng đất của gia đình tôi đang sử dụng để chuyển đổi nghề nghiệp lại bị thu hồi hết để giao cho Công ty Cổ phần Cẩm Thịnh thì lấy đất ở đâu để gia đình tôi hoàn thiện hồ sở thủ tục về đất đai, quy hoạch, xây dựng môi trường theo Thông báo số 124/TB-UBND được.

Thứ ba là, dự án Nhà nước thu hồi đất theo điểm d khoản 3 Điều 62 Luật Đất đai năm 2013 nhưng chủ đầu tư dự án với chủ sử dụng đất thỏa thuận với nhau về việc bồi thường, hỗ trợ cũng không trái quy định của pháp luật.

Tôi đề nghị thành phố Uông Bí cho gia đình tôi được tiếp tục sử dụng một phần diện tích khoảng 3ha đất để gia đình tôi tiếp tục hoàn thiện thủ tục chuyển đổi nghề theo Thông báo số 124/TB-UBND ngày 28/03/2019 của thành phố. Không thu hồi phần diện tích này để giao cho Công ty Cổ phần Cẩm Thịnh để sau đó gia đình tôi lại thuê lại của Công ty Cổ phần Cẩm Thịnh”.

Thiết nghĩ, theo xu hướng phát triển thì các hộ gia đình sản xuất, kinh doanh đều phải tập trung vào cụm công nghiệp của các địa phương đã quy hoạch, xây dựng là tất yếu. Tuy nhiên khi địa phương thu hồi đất của các hộ gia đình sản xuất như hộ ông Thu cũng phải xem xét, tôn trọng yếu tố lịch sử, khách quan bởi lẽ những hộ này đã tiên phong sản xuất kinh doanh tạo việc làm và thu nhập ngân sách cho địa phương, tạo an sinh xã hội khi mà các khái niệm khu công nghiệp, cụm công nghiệp còn như là điều viễn tưởng thì bây giờ không nên vin cớ họ chưa đảm bảo các yêu cầu về quy hoạch, môi trường, đất đai… Vì các chính sách này đã ban hành hướng dẫn sau.

Như vậy có thể nói quy hoạch, xây dựng, môi trường và đất đai vẫn là những vấn đề không thể nói là đơn giản. Tuy nhiên tỉnh Quảng Ninh cũng nên rà soát, hỗ trợ các địa phương để sao cho lợi ích Nhà nước và người dân luôn cùng chung một chí hướng, trách xung đột lợi ích, tránh cách làm thái quá, quan liêu.