(Xây dựng) – Nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt tại xã Lý Trạch (huyện Bố Trạch, Quảng Bình) đi vào hoạt động hy vọng sẽ làm thay đổi công nghệ từ chôn lấp sang đốt rác thải, để hợp vệ sinh lại tận dụng được nhiệt sản xuất điện, tro xỉ chế biến gạch không nung, nhưng việc ứng dụng gặp nhiều khó khăn, bộc lộ rõ những bất cập.

Nhà máy xử lý rác thải, sản xuất biogas và phân bón Lý Trạch xây dựng xong đã lâu nhưng vẫn đang vận hành thử.

Chưa biết khi nào được đốt... rác

Năm 2014, Công ty TNHH Phát triển Dự án Việt Nam đầu tư xây dựng nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt trên diện tích 9 ha tại xã Lý Trạch (huyện Bố Trạch) với dây chuyền, công nghệ hiện đại nhập từ Cộng hòa Liên bang Đức; suất đầu tư 1.380 tỷ đồng, thời gian thi công 18 tháng.

Tháng 8/2017, Nhà máy phân loại, xử lý chất thải, sản xuất biogas và phân bón khoáng hữu cơ của Công ty TNHH Phát triển Dự án Việt Nam đi vào hoạt động, đánh dấu mốc son trong việc thay đổi công nghệ từ chôn lấp sang đốt rác thải, tận thu khí thải để phát điện và sản xuất phân bón vi sinh.

Theo thiết kế, ở giai đoạn 1, nhà máy sẽ phân loại xử lý khoảng 245 tấn rác thải/ngày và 60 tấn phế phẩm nông nghiệp/ngày; sản xuất biogas và điện với công suất lên đến 1 MW; sản xuất phân bón khoáng hữu cơ mang thương hiệu DEPOT-PLAN ® có công suất hơn 1.000 tấn/năm.

Qua hơn 4 năm vận hành, nhưng không hiểu nhà đầu tư có mua nhầm thiết bị không mà không đốt được mẻ rác nào. Từ tháng 9/2019-02/2020, nhà đầu tư xin tạm ngừng tiếp nhận rác phục vụ lắp đặt, hiệu chỉnh đồng bộ các dây chuyền.

Đầu tháng 3/2020, UBND tỉnh Quảng Bình chấp thuận để nhà máy hoạt động trở lại, đồng thời khẩn trương hoàn thiện các dây chuyền xử lý rác thải để đưa nhà máy đi vào hoạt động đồng bộ trước ngày 31/8/2020, nhưng mục tiêu này lại bị trượt.

Tiếp đến, ngày 26/3/2021, UBND tỉnh Quảng Bình có văn bản về việc gia hạn thời gian vận hành thử nghiệm thêm 6 tháng đối với Nhà máy phân loại xử lý rác thải, sản xuất biogas và phân bón khoáng hữu cơ.

Chôn lấp và đốt cháy rác tại bãi là vấn đề cần hạn chế trong thời điểm hiện nay.

Cuối tháng 3/2021, ông Vũ Đại Thắng - Bí thư Tỉnh ủy Quảng Bình thực tế kiểm tra nhà máy, lãnh đạo Công ty TNHH Phát triển Dự án Việt Nam hứa sẽ đẩy nhanh việc lắp đặt, hiệu chỉnh thiết bị để đưa vận hành dây chuyền sản xuất biogas và phát điện, sản xuất phân bón, công suất hơn 200 tấn rác/ngày.

Trong thời gian dài này, UBND tỉnh Quảng Bình trực tiếp điều hành các đơn vị môi trường - đô thị của địa phương căng mình xử lý rác thải, về chôn lấp ở các bãi rác chung Đồng Hới - Bố Trạch, khiến bãi rác này trên đà quá tải.

Phiền toái nữa là kéo theo nhiều đơn vị hành chính cấp huyện đã hợp đồng với nhà máy về việc thu gom, xử lý rác, phải có phương án hợp đồng tiếp với Công ty Cổ phần Môi trường và Phát triển đô thị Quảng Bình để chôn lấp số lượng rác thải sinh hoạt này (gồm: Lệ Thủy khoảng 24 tấn/ngày; Quảng Ninh khoảng 24,3 tấn/ngày và thị xã Ba Đồn khoảng 12,5 tấn/ngày).

Ông Phan Xuân Hào - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường cho hay: Qua báo cáo của nhà đầu tư, Nhà máy xử lý rác Lý Trạch đã lắp đặt xong các dây chuyền, tuy nhiên vẫn đang trong quá trình vận hành thử nghiệm. Một vướng mắc khác liên quan là nhà máy chưa được đấu nối với hệ thống điện lưới để tiến hành bán điện.

Tiếp tục chôn lấp?

Với những hệ lụy từ việc chôn lấp rác gây ra như ô nhiễm nguồn nước ngầm, ô nhiễm đất, mùi hôi phát tán, nước rỉ rác chảy ra môi trường... năm 2019, Quảng Bình đã lập ra đề án đóng cửa các bãi chôn lấp chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2020-2025, được phê duyệt tại Quyết định số 3052/QĐ-UBND.

Cụ thể, ngày 3/7/2019, UBND tỉnh Quảng Bình ban hành Công văn số 1078/UBND-TNMT về việc đóng cửa các bãi rác trên địa bàn tỉnh. Theo đó, UBND tỉnh yêu cầu các huyện, thị xã, thành phố thực hiện nghiêm túc việc đóng cửa các bãi rác đã đầy, không đảm bảo vệ sinh môi trường trên địa bàn quản lý theo chỉ đạo của UBND tỉnh tại Thông báo số 773/TB-VPUBND, Công văn số 965/UBND-TNMT ngày 18/6/2019. Đồng thời, nghiên cứu, rà soát, xây dựng hoàn thiện phương án, dự kiến kinh phí thực hiện, lộ trình cụ thể để đóng cửa tất cả các bãi rác trên địa bàn quản lý.

Với lộ trình dự kiến, đến năm 2023, sẽ đóng cửa bãi rác huyện Lệ Thủy; bãi rác huyện Quảng Ninh; bãi rác khu vực Phong Nha và bãi rác xã Thanh Trạch (huyện Bố Trạch) và bãi rác huyện Tuyên Hóa. Các bãi rác còn lại sẽ cho đóng cửa sau giai đoạn đó, để phục hồi môi trường.