(Xây dựng) – Trước hoạt động khai thác, kinh doanh cát, sỏi lòng sông trái phép vẫn diễn ra ở nhiều nơi trên địa bàn, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành Công văn số 842/UBND-TNMT về việc tăng cường quản lý Nhà nước trong lĩnh vực khai thác, kinh doanh, vận chuyển cát, sỏi nhằm siết chặt hoạt động này.

Cát, sỏi lòng sông, nguồn vật liệu chuyên phục vụ việc xây dựng cơ bản, san nền.

Câu chuyện luôn âm ỉ

Thực hiện Luật Khoáng sản, tỉnh Quảng Bình đã đưa ra các giải pháp nhằm ngăn chặn hoạt động khai thác khoáng sản trái phép, trong đó có cát, sỏi lòng sông. Tuy vậy, vẫn còn một số tồn đọng, hạn chế như chưa xử lý được hình sự, việc xử lý hành chính chưa đủ sức răn đe, hoạt động khai thác cát, sỏi lòng sông vẫn lén lút diễn ra.

Việc khai thác cát, sỏi lòng sông trái phép một cách ồ ạt tại Quảng Bình diễn ra ở các địa bàn dọc tuyến sông Long Đại ở các xã Trường Xuân, Duy Ninh, Xuân Ninh (huyện Quảng Ninh); các địa bàn dọc tuyến sông Gianh ở các xã Cảnh Hóa (huyện Quảng Trạch), Tiến Hóa, Châu Hóa, Mai Hóa, Phong Hóa, Châu Hóa (huyện Tuyên Hóa).

Hoạt động này làm thất thoát tài nguyên khoáng sản, gây bất ổn tình hình an ninh, trật tự trên địa bàn, gây thay đổi dòng chảy, sạt lở bờ sông, đe dọa an toàn đê điều, cản trở giao thông đường thủy nội địa, gây khó khăn cho công tác quản lý.

Nguyên nhân đa phần do công tác quản lý Nhà nước của các bộ, ngành, địa phương còn yếu, chưa mạnh dạn phân cấp cho địa phương. Dư luận nghi ngờ có quan hệ lợi ích nhóm; các lực lượng chức năng buông lỏng quản lý, thiếu phối hợp chặt chẽ. Khi bắt giữ, trấn áp trên địa hình sông nước cũng tiềm ẩn nhiều hiểm họa.

Hơn hết, xuất phát từ nhu cầu sử dụng cát để san lấp và xây dựng hiện nay rất lớn, việc khai thác, kinh doanh cát đem lại nguồn thu cao. Đồng thời, phạm vi các luồng tuyến sông rộng, thuận lợi cho việc vận chuyển tiêu thụ cát khắp các tỉnh, thành khác.

Yêu cầu nâng cao trách nhiệm cán bộ

Để khắc phục những tồn tại nêu trên theo đúng quy định của pháp luật, UBND tỉnh Quảng Bình yêu cầu thủ trưởng các sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh; Chủ tịch UBND các huyện, thị xã, thành phố tập trung triển khai ngay một số nhiệm vụ, giải pháp trong Công văn số 842/UBND-TNMT ngày 21/5/2020 về việc tăng cường quản lý Nhà nước trong lĩnh vực khai thác, kinh doanh, vận chuyển cát, sỏi.

Giao Sở Tài nguyên và Môi trường đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý trong lĩnh vực khoáng sản; phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố quản lý chặt chẽ việc cấp phép, cho thuê đất để làm bến bãi tập kết; kiên quyết xử lý nghiêm, dứt điểm những bến bãi tập kết, kinh doanh cát, sỏi sai quy định, lợi dụng bến bãi tập kết để tiêu thụ cát, sỏi trái phép; giám sát chặt chẽ chủ đầu tư và đơn vị thi công các dự án nạo vét trong việc tuân thủ quy định về nạo vét luồng đường thủy nội địa, vùng nước cảng, bến thủy nội địa kết hợp tận thu sản phẩm, dự án khai thác mỏ khoáng sản trên các tuyến đường thủy nội địa quốc gia trên địa bàn tỉnh; cắm mốc phạm vi ranh giới mỏ theo đúng quy cách để cơ quan chức năng và nhân dân dễ dàng giám sát hoạt động khai thác, có biện pháp xử lý nghiêm đối với trường hợp vi phạm theo đúng quy định của pháp luật.

Khi quản lý tốt quy hoạch và khai thác cát tự nhiên, “cát tặc” sẽ không còn đất sống.

Công an tỉnh chủ trì, thường xuyên mở các đợt cao điểm đấu tranh, xử lý kịp thời vi phạm pháp luật trong lĩnh vực khai thác cát, sỏi; khởi tố hình sự đối với vụ việc có dấu hiệu tội phạm để răn đe và đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật; bố trí tổ trinh sát để đấu tranh, ngăn chặn việc khai thác trái phép vào ban đêm; tăng cường lực lượng cảnh sát đường thuỷ trên tuyến sông Gianh, sông Kiến Giang, sông Long Đại tuần tra, kiểm tra phương tiện thủy;

Sở Giao thông vận tải chủ trì, phối hợp với cơ quan, đơn vị liên quan rà soát, thống kê điều tra phương tiện đã đăng ký có công năng khai thác cát, sỏi; chỉ cấp đăng ký cho phương tiện khi đã được cơ quan đăng kiểm cấp Giấy chứng nhận “An toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường phương tiện thủy nội địa, có công năng hút cát” thuộc đơn vị có giấy phép khai thác cát, sỏi.

Sở Xây dựng tăng cường quản lý Nhà nước đối với công tác lập quy hoạch khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường bảo đảm cân đối cung - cầu cát, sỏi, hạn chế việc khai thác cát tự nhiên; xử lý tổ chức, cá nhân cung cấp và sử dụng vật liệu để xây dựng công trình nhưng chất lượng không đảm bảo, không rõ nguồn gốc, nhất là cát, sỏi bị nhiễm mặn; xác định lại công suất phương tiện khai thác trong thiết kế cơ sở của các mỏ cát, sỏi lòng sông đảm bảo công suất, thiết bị, số phương tiện tham gia khai thác không vượt công suất, khối lượng cho phép khai thác.

Cục Thuế tỉnh tăng cường thanh tra, kiểm tra thuế tại các doanh nghiệp có hoạt động khai thác, kinh doanh cát, sỏi; xử lý nghiêm đối với hành vi vi phạm của tổ chức, cá nhân, nhất là đối với hành vi khai báo không đúng sản lượng khoáng sản khai thác thực tế và mua bán hóa đơn, hợp thức hóa chứng từ…

Để lâu dài, chính quyền cần tích cực hơn nữa trong quản lý quy hoạch và khai thác cát tự nhiên, cùng đó, nên có cơ chế khuyến khích tạo điều kiện sử dụng cát nhân tạo. Có như vậy cơn “sốt” cát sẽ hạ nhiệt và tài nguyên được khai thác hợp lý.