(Xây dựng) - Người dân xã Hoàng Ngô (nay là thị trấn Quốc Oai, huyện Quốc Oai, Hà Nội) luôn tự hào có chùa Thầy được xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt. Trong đó, động Hoàng Xá nằm trong di tích Quốc gia đặc biệt chùa Thầy theo thời gian, nhiều hạng mục đã xuống cấp trầm trọng và cần có phải được tu bổ, sửa chữa cấp bách.

Một phần tường cổng vào di tích đã bị đổ sập.

Được biết, khu vực núi động Hoàng Xá nằm trong quần thể di tích Quốc gia đặc biệt chùa Thầy đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận tại Quyết định số 2408/QĐ-TTg ngày 31/12/2014, đây là địa điểm di tích cách mạng kháng chiến lưu dấu sự kiện ngày 12/4/1949, nhân dân và du kích địa phương đã phối hợp với đơn vị bộ đội 385 tổ chức chống trận càn của Pháp, tiêu diệt 92 tên địch, bắt sống 60 tên và bắn bị thương hàng 100 tên, góp phần cổ vũ tinh thần chiến đấu cho quân và dân huyện Quốc Oai trong kháng chiến chống Pháp. Ngoài ra, đây còn là nơi làm việc của Ủy ban kháng chiến liên khu II và Kho bạc Nhà nước. Khu vực núi động Hoàng Xá đã được Thành phố Hà Nội gắn biển di tích cách mạng kháng chiến.

Núi động Hoàng Xá nằm trên địa phận xã Hoàng Ngô nay là thị trấn Quốc Oai, có cảnh quan thiên nhiên đẹp, nhìn từ xa giống như một chú voi khổng lồ, nên còn được gọi là núi Tượng Linh. Bên trong núi có một hang động lớn là Hoàng Xá. Trên vách động là tượng thờ Cao Xuân Dục (1842-1923). Ông từng làm quan tri phủ Quốc Oai, được dân tin yêu nên sau khi ông mất, dân tạc tượng thờ ông giữa động Hoàng. Các di tích ở núi động Hoàng Xá bao gồm: chùa Hoa Vân, đền Văn Xương, quán Hoàng Xá, chùa Hoàng Kim. Cùng với các chùa quanh khu vực động Hoàng Xá là nơi phục vụ nhu cầu tâm linh, tín ngưỡng của người dân địa phương.

Phần mái của nhà khách cũng đang xuống cấp nghiêm trọng.

Tuy nhiên, các hạng mục hiện có của di tích không đáp ứng được nhu cầu sử dụng của nhân dân địa phương. Mặt khác, một số hạng mục đã bị xuống cấp, hư hại nghiêm trọng, không còn khả năng sử dụng và ảnh hưởng xấu đến cảnh quan chung của quần thể Di tích Quốc Gia đặc biệt chùa Thầy, ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường trong di tích như: Thủy Đình (Nhà Tám Mái), cổng, nhà khách, hệ thống sân vườn.

Trước động Hoàng Xá là một hồ nước rộng với cảnh quan đẹp, thoáng đãng tạo nên một không gian mở cho các di tích trong núi động Hoàng Xá. Đã nhiều năm nay, dù được sự quan tâm của lãnh đạo cũng như chính quyền địa phương và bà con nhân dân trong thị trấn, các hạng mục kiến trúc cũng như cảnh quan xung quanh động Hoàng Xá được thường xuyên chăm sóc. Tuy nhiên, các lần sửa chữa là nhỏ lẻ nên chưa có sự thống nhất, đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật cũng như cảnh quan chung của quần thể núi động Hoàng Xá.

Đặc biệt xuống cấp là Thủy Đình (Nhà Tám Mái) phần mái ngói phía trên bên ngoài hiện rất nhiều cây mọc xâm lấn tạo cảnh hoang dại, lớp ngói xô vỡ rất nhiều. Bờ nóc bờ chảy sứt vỡ, rễ cây len mọc vào kết cấu gạch vữa. Hệ thống hoành được thay thế bằng gỗ tạp, kích thước và quy cách không đồng nhất. Hệ thống rui mái chắp vá gỗ tạp, mục gãy lộn xộn hiện rõ lớp ngói xô vỡ vụn phía trên… nếu không được tu bổ kịp thời có thể sụp đổ bất kỳ lúc nào.

Thủy đình (Nhà Tám Mái) phần mái ngói phía trên bên ngoài hiện rất nhiều cây mọc xâm lấn tạo cảnh hoang dại, lớp ngói xô vỡ rất nhiều.

Bên cạnh đó, cổng vào và nhà khách cũng đang xuống cấp nghiêm trọng. Nhà khách được xây dựng từ những năm 1980 bằng gỗ tạp đến nay toàn bộ đã bị mối mọt xâm hại. Tường nứt nẻ, bong tróc nhìn rất mất cảnh quan, an toàn cho du khách và nhân dân. Đối với hạng mục cổng vào được địa phương xây dựng từ năm 1953 đến nay cũng đã xuống cấp trầm trọng, 01 cổng phụ phía bên nhà khách đã bị đổ gây mất cảnh quan và không đảm bảo an toàn cho khu vực động.

Theo ghi nhận của phóng viên, một phần tường cổng vào di tích đã bị đổ sập, trụ cổng bong tróc. Đi tiếp vào bên trong là ngôi nhà thủy đình 8 mái nằm giữa hồ. Dui, kèo cột của công trình kiến trúc này đã bị mục gãy. Những họa tiết chạm khắc thể hiện những đường nét tinh xảo được làm ra từ những người thợ tài hoa nơi đây đang bị mối mọt ăn mòn. Thậm chí có những cột trụ chống rộng chừng một xải tay người ôm cũng đã bị mục rỗng, xuất hiện từng mảng lỗ hổng lớn trên thân cột. Nhiều vị trí trên mái đình đã bị thủng. Để đảm bảo an toàn người trông coi di tích tại đây đã phải khóa cổng tránh trường hợp đáng tiếc xảy ra. Bởi với thực trạng hiện tại nó có thể đổ sập bất cứ lúc nào.

Thủy đình (Nhà Tám Mái) các hạng mục hiện không đáp ứng được nhu cầu sử dụng.

Trao đổi với phóng viên Báo điện tử Xây dựng, ông Nguyễn Đức Nam, Trưởng phòng Văn hóa huyện Quốc Oai cho biết: UBND huyện đã có tờ trình lên thành phố, và Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội từ năm 2019 để trùng tu tôn tạo. Đến đầu năm 2022, UBND huyện cũng đã có tờ trình lên UBND Thành phố Hà Nội, Sở Văn hóa Thể thao… nhưng đến nay chưa có kết quả giải quyết.

“Động Hoàng Xá nằm trong quần thể di tích quốc gia đặc biệt chùa Thầy, nhà thủy đình 8 mái cũng thuộc quần thể của di tích vì thế khi làm cái gì chúng tôi cũng phải xin ý kiến của cơ quan chức năng”, ông Nam cho biết thêm.

Trên cơ sở hiện trạng di tích xuống cấp, người dân xã Hoàng Ngô nay là thị trấn Quốc Oai kính đề nghị UBND Thành phố Hà Nội, Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội quan tâm đầu tư, tu bổ, tôn tạo để chống xuống cấp quần thể núi động Hoàng Xá.