(Xây dựng) – Chương trình tín dụng 120.000 tỷ đồng cho vay ưu đãi phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ (Chương trình) được triển khai từ tháng 4/2023 nhằm góp phần khơi thông thị trường bất động sản (BĐS), tạo động lực phát triển phân khúc nhà ở cho những người có thu nhập thấp. Tuy nhiên đến nay, kết quả giải ngân của Chương trình còn chậm, chưa được như kỳ vọng.

Giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ đồng chưa được như kỳ vọng (ảnh: Linh Anh).

Theo thông tin từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN), đến giữa tháng 11/2023, mới chỉ có Ngân hàng Đầu tư phát triển Việt Nam (BIDV) và Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) đã ký hợp đồng tín dụng tài trợ cho các dự án thuộc đối tượng thụ hưởng của chương trình với tổng số tiền cam kết cấp tín dụng khoảng 1.091 tỷ đồng, cho 3 dự án, số tiền giải ngân đến nay là 105 tỷ đồng. Đồng thời đã cam kết cấp tín dụng cho 2 dự án với số tiền cam kết là 605 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, đến nay mới có 23 UBND tỉnh, thành phố công bố/gửi danh mục các dự án nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ở công nhân (NƠCN), dự án xây dựng, cải tạo lại chung cư cho NHNN và Bộ Xây dựng để các ngân hàng thương mại (NHTM) có thể tiếp cận, thẩm định dự án. Nhiều địa phương vẫn đang tổng hợp danh sách dự án có nhu cầu vay vốn theo chương trình này.

Cũng theo báo cáo của NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố, qua rà soát các dự án thuộc danh mục, trong số 54 dự án được công bố thì có 5 dự án đã được phê duyệt cấp tín dụng; 30 dự án (55,5%) chưa có nhu cầu vay vốn; 11 dự án (20,4%) chưa đủ điều kiện cho vay, trong đó có 6 dự án còn gặp vướng mắc về mặt pháp lý; 8 dự án (15%) đang được các NHTM thẩm định. Do vậy, việc triển khai Chương trình còn chưa được như kế hoạch, dự kiến.

Các chuyên gia đánh giá, nguồn cung NƠXH đang hạn chế, dù đây là phân khúc có lực cầu lớn chính là do gặp khó về quỹ đất và các thủ tục đầu tư.

Đại diện Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết, hiện trong luật, trình tự làm NƠXH giống như nhà ở thương mại, thậm chí còn phức tạp hơn ở một số khâu, một số bước, dẫn đến trình tự thủ tục đầu tư còn kéo dài. Trong khi các chính sách hỗ trợ chủ đầu tư phát triển dự án NƠXH chưa “tới”.

Theo quy định, các chủ đầu tư tham gia làm NƠXH được miễn giảm thuế VAT, thu nhập doanh nghiệp, miễn tiền sử dụng đất, các ưu đãi tiếp cận vốn… Tuy nhiên, các ưu đãi lại không được tính vào giá bán khiến phân khúc này không thu hút được các chủ đầu tư.

Nhiều doanh nghiệp bất động sản (BĐS) cũng cho rằng, ngoài vốn, doanh nghiệp còn gặp khó khăn về quỹ đất. Do đó, Nhà nước cần rà soát quỹ đất cho thuê đưa vào danh mục phát triển NƠXH, đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư.

Doanh nghiệp cũng mất rất nhiều thời gian để hoàn thiện các thủ tục đầu tư theo quy định hưởng cơ chế ưu đãi, trong đó vướng mắc nhất liên quan đến công tác điều chỉnh quy hoạch; thủ tục xin chấp thuận chủ trương đầu tư cũng phải lần lượt thông qua ý kiến của các Sở, ngành liên quan; một số chủ đầu tư đã được tổ chức tín dụng hướng dẫn các thủ tục vay vốn ưu đãi, tuy nhiên chưa đáp ứng các điều kiện được thụ hưởng chính sách theo quy định…

Về phía ngân hàng, đại diện Agribank cho biết, NHTM thực hiện trách nhiệm huy động vốn để cho vay, khi cho vay ngân hàng đặt mục tiêu phải thu hồi vốn. Do đó, khi cấp tín dụng cho dự án NƠXH phải bảo đảm pháp lý, kể cả người mua và doanh nghiệp đầu tư.

Tuy nhiên, tiến độ ban hành, phê duyệt danh mục dự án đủ điều kiện vay vốn ưu đãi và việc công bố thông tin dự án tại một số tỉnh, thành phố chưa theo mẫu của Bộ Xây dựng ban hành đang là những vướng mắc chính kéo chậm quá trình triển khai gói 120.000 tỷ đồng.

Chính vì vậy, UBND các tỉnh, thành phố cần đẩy nhanh tiến độ phê duyệt, ban hành danh mục dự án đủ điều kiện vay vốn và công bố thông tin đầy đủ theo mẫu, để từ đó ngân hàng có căn cứ tiếp cận, phê duyệt và giải ngân cho dự án.

Trước đó, tại Công điện số 1376/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tiếp tục thực hiện quyết liệt, kịp thời, hiệu quả các giải pháp thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững, Thủ tướng tiếp tục lưu ý các Bộ, ngành, địa phương tiếp tục nghiên cứu kỹ lưỡng, có giải pháp khả thi triển khai quyết liệt, hiệu quả Chương trình.

Theo đó, để đẩy mạnh triển khai Chương trình, NHNN đề nghị UBND các tỉnh, thành phố khẩn trương công bố danh mục các dự án NƠXH, NƠCN, cải tạo, xây dựng lại chung cư.

Trong đó, các dự án được công bố phải đảm bảo đúng theo hướng dẫn của Bộ Xây dựng tại Công văn số 1551/BXD-QLN cả về nội dung và hình thức công bố; đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Về phía Bộ Xây dựng tổng hợp, thông báo danh mục những dự án đủ điều kiện thuận lợi cho các NHTM tra cứu, xem xét cho vay theo đúng nhiệm vụ được giao tại Nghị quyết 33/NQ-CP (trên cơ sở danh mục do UBND tỉnh công bố).

Đồng thời, Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp các Bộ, cơ quan liên quan thực hiện có hiệu quả Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 01 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 – 2030”, tiếp tục hướng dẫn, đôn đốc các địa phương thực hiện công bố danh mục các dự án NƠXH, NƠCN, xây dựng lại chung cư…