(Xây dựng) - Ngày 4/6, tại Hà Nội đã diễn ra Diễn đàn Môi trường lần thứ 3 - Năm 2024, với chủ đề: “Quản lý chất thải rắn sinh hoạt và vai trò của doanh nghiệp”. Diễn đàn do Tạp chí Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), Bộ TN&MT tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến tới hơn 60 điểm cầu trên toàn quốc.

TS. Đào Xuân Hưng - Tổng Biên tập Tạp chí TN&MT phát biểu khai mạc Diễn đàn.

Quản lý CTR sinh hoạt là trách nhiệm của toàn xã hội

Diễn đàn được tổ chức nhằm trao đổi, chia sẻ các kinh nghiệm, khắc phục được các khó khăn, vướng mắc, đưa ra các giải pháp, cách thức để các địa phương có thể triển khai hiệu quả, đồng bộ công tác quản lý, phân loại chất thải rắn (CTR) sinh hoạt theo quy định của pháp luật; đồng thời góp phần phổ biến và truyền thông hiệu quả Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, để định hướng cộng đồng doanh nghiệp và các địa phương trong quản lý, đầu tư và phân loại rác tại nguồn, xử lý CTR sinh hoạt, hướng đến phát triển bền vững.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, TS. Đào Xuân Hưng - Tổng Biên tập Tạp chí TN&MT, Trưởng Ban tổ chức cho biết, quản lý CTR sinh hoạt là trách nhiệm của toàn xã hội. Trong đó, vai trò của các địa phương, doanh nghiệp là yếu tố quan trọng và trách nhiệm của người dân là yếu tố đầu tiên trong việc bảo vệ môi trường hiệu quả.

Khi CTR sinh hoạt được phân loại và tận dụng triệt để giá trị sẽ là nguồn tài nguyên vô cùng quý giá. Nếu khai thác tốt sẽ tạo ra nguồn thu rất lớn để tái đầu tư tại địa phương, doanh nghiệp, thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn, vì CTR sinh hoạt có thể trở thành nguồn nguyên liệu đầu vào của nhiều lĩnh vực sản xuất khác.

Nhấn mạnh thông điệp của Diễn đàn Môi trường năm 2024 là kêu gọi sự chung tay của toàn xã hội hưởng ứng thực thi hiệu quả Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và có nhiều sáng kiến áp dụng trong phân loại rác, tái chế, xử lý CTR sinh hoạt để bảo vệ môi trường, TS. Đào Xuân Hưng hy vọng với sự tham dự của các nhà khoa học, nhà quản lý và các doanh nghiệp công nghệ, xử lý và tái chế CTR sinh hoạt; sự đồng hành tuyên truyền của các cơ quan báo chí, truyền thông sẽ góp phần vào thành công chung Diễn đàn năm nay.

Tăng cường khả năng tái chế, tái sử dụng chất thải

Trao đổi tại Diễn đàn, Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường Hồ Kiên Trung cho biết, Diễn đàn Môi trường năm 2024 diễn ra trong bối cảnh cả nước đang tổ chức nhiều hoạt động sôi nổi, tích cực về môi trường để hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới 5/6 và triển khai tháng Hành động về môi trường năm 2024 và còn chưa đầy 5 tháng nữa, toàn bộ 63 tỉnh, thành phố trong cả nước phải thực hiện phân loại CTR sinh hoạt từ các hộ gia đình, cá nhân theo tinh thần của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường Hồ Kiên Trung phát biểu tại Diễn đàn.

Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã thể hiện sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy quản lý môi trường và quản lý chất thải, khi coi chất thải là tài nguyên và nguyên liệu sản xuất nếu đã được phân loại; tăng cường khả năng tái chế, tái sử dụng chất thải, giảm thiểu tối đa chất thải phải xử lý; thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp tái chế, phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam; thực hiện triệt để nguyên tắc: Người gây ô nhiễm phải trả tiền, người thải nhiều chất thải thì phải trả tiền nhiều.

Để thúc đẩy quản lý CTR sinh hoạt và phân loại CTR sinh hoạt từ các hộ gia đình, cá nhân, Bộ TN&MT đã phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương tổ chức nhiều các hoạt động để xây dựng mô hình phân loại chất thải, hoàn thiện các văn bản pháp luật về quản lý CTR sinh hoạt.

Theo Phó Cục trưởng Hồ Kiên Trung, hệ thống pháp luật về quản lý CTR sinh hoạt về cơ bản đã hoàn thiện. Hầu hết các tỉnh, thành phố đã xây dựng và triển khai nội dung quản lý chất thải trong các quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh để làm căn cứ xây dựng cơ sở hạ tầng thu gom, vận chuyển, xây dựng cơ sở tái chế, xử lý CTR sinh hoạt phù hợp với hoạt động phân loại CTR sinh hoạt của địa phương.

Đặc biệt là các thành phố trực thuộc Trung ương đã bắt đầu thực hiện thí điểm phân loại CTR sinh hoạt ở quy mô lớn hơn; áp dụng những công nghệ mới, tiên tiến (như tái chế, khí hóa, đốt có thu hồi năng lượng, sản xuất phân compost) để tái chế, tái sử dụng và xử lý theo tính chất các loại chất thải sau phân loại, làm cơ sở để điều chỉnh định mức kinh tế kỹ thuật, đơn giá, giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý CTR sinh hoạt cho phù hợp với địa phương mình.

Bên cạnh đó, một số địa phương đã thí điểm tính giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý theo khối lượng và thể tích thông qua bao bì chứa chất thải. Một số mô hình thí điểm phân loại CTR sinh hoạt tại các địa phương đã đem lại kết quả khả tích cực, bắt đầu có được giá trị kinh tế từ CTR sinh hoạt, ý thức và trách nhiệm của cộng đồng và người dân được tăng lên đáng kể.

Cần sự phối hợp chắt chẽ giữa địa phương, doanh nghiệp, cộng đồng và người dân

Bên cạnh những yếu tố tích cực, công tác phân loại CTR sinh hoạt ở các địa phương hiện nay còn gặp nhiều thách thức do hạ tầng thu gom, vận chuyển, tái chế, xử lý CTR sinh hoạt sau phân loại còn thiếu và không đồng bộ. Nhiều địa phương chưa tìm kiếm đầu ra cho từng loại chất thải, chưa tìm kiếm công nghệ tái chế và xử lý mỗi loại chất thải sau khi phân loại; thiếu cơ chế thu hút đầu tư, cơ chế giá để thúc đẩy cơ sở, doanh nghiệp tư nhân có đủ năng lực tham gia vào công tác thu gom, vận chuyển, tái chế, xử lý chất thải…

Toàn cảnh Diễn đàn.

Ngoài ra, nhận thức và sự vào cuộc của chính quyền một số địa phương còn chậm, chưa quyết liệt, chưa đưa các yêu cầu về hạ tầng kỹ thuật về thu gom, vận chuyển, phân loại CTR sinh hoạt, các điểm tập kết/trạm trung chuyển/trạm phân loại CTR sinh hoạt, các khu tái chế, xử lý CTR sinh hoạt vào trong quy hoạch của tỉnh để có lộ trình thực hiện; chưa xây dựng các mô hình thí điểm phân loại CTR sinh hoạt phù hợp với địa phương. Nhận thức của cộng đồng, người dân về phân loại CTR sinh hoạt còn hạn chế…

Từ các thách thức nêu trên, Cục Kiểm soát ô nhiễm môi trường nhận thấy rằng, để các địa phương thực thi công tác phân loại CTR sinh hoạt hiệu quả, đem lại giá trị kinh tế từ chất thải sau phân loại thì cần phải có sự vào cuộc mạnh mẽ và có phối hợp chặt chẽ của 3 bên đó là chính quyền địa phương, doanh nghiệp, cộng đồng và người dân.

Diễn đàn Môi trường lần thứ 3 - Năm 2024 đã nhận được nhiều tham luận và các ý kiến thảo luận của các diễn giả, các chuyên gia, các nhà quản lý, nhà khoa học trong nước và quốc tế chia sẻ kinh nghiệm cũng như đưa ra các giải pháp, khuyến nghị đối với quản lý và xử lý CTR sinh hoạt từ tình hình thực tế tại Việt Nam, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn…

Nhấn mạnh sự quan tâm của doanh nghiệp đối với công tác phân loại, thu gom, vận chuyển rác thải, bảo vệ môi trường, đại diện Công ty Cổ phần Môi trường đô thị Hải Dương nêu lên một số khó khăn, bất cập khi áp dụng quy trình, định mức kinh tế kỹ thuật thu gom, vận chuyển CTR sinh hoạt sau phân loại.

Theo đó, chỉ có CTR sinh hoạt khác còn lại được đưa đến trạm trung chuyển, dẫn tới các đơn vị sử dụng trạm trung chuyển khó áp dụng đối với chất thải thực phẩm. Việc chưa định mức đầy đủ cho các loại phương tiện cũng sẽ gây khó khăn cho các đơn vị khi áp dụng…