(Xây dựng) – Ngày 7/7, Đoàn công tác của Ủy ban Pháp luật của Quốc hội khảo sát thực tiễn thi hành Luật Nhà ở tại Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam. Các đại biểu đóng góp nhiều ý kiến về quy định trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi): Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam được tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho đoàn viên công đoàn.

Ông Ngọ Duy Hiểu - Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam phát biểu tại buổi làm việc (Ảnh: Quế Chi).

Dự thảo Luật đã trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 6-7), trong đó đề xuất Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam được tham gia đầu tư xây dựng nhà ở xã hội cho đoàn viên công đoàn làm việc tại khu công nghiệp mua, thuê, thuê mua. Tổng Liên đoàn chủ trì, phối hợp với doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà lưu trú công nhân và công trình phục vụ nhu cầu ở của công nhân.

Ông Ngọ Duy Hiểu - Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho rằng, nội dung này phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Tổng Liên đoàn là chăm lo và bảo vệ quyền lợi ích chính đáng của người lao động. "Đây là hoạt động có tính chất kinh tế nhưng không nhằm mục đích lợi nhuận, không nhằm cạnh tranh với doanh nghiệp bất động sản", ông Hiểu nhấn mạnh.

Tuy nhiên, theo quy định Luật Nhà ở 2014, chủ thể phát triển nhà ở xã hội gồm Nhà nước; doanh nghiệp, hợp tác xã; hộ gia đình, cá nhân, không có Tổng Liên đoàn. Thực tế, các dự án nhà ở xã hội do doanh nghiệp và Nhà nước thực hiện chưa đáp ứng nhu cầu công nhân, người lao động.

Trong khi đó, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam có nguồn lực tài chính, mong muốn tham gia song lại vướng Luật Đầu tư công, Luật Nhà ở. Pháp luật chưa quy định dẫn đến thiếu cơ sở pháp lý để triển khai và không phát huy được hiệu quả của chủ thể và nguồn vốn này.

Theo Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, vốn đầu tư nhà ở xã hội lấy từ nguồn tài chính công đoàn là phù hợp với Luật Công đoàn. Luật này quy định nội dung chi tài chính có phục vụ "hoạt động chăm lo khác cho người lao động".

Về nhóm được thụ hưởng, dự thảo quy định "công nhân, người lao động đang làm việc tại doanh nghiệp trong khu công nghiệp". Tuy nhiên, ông Hiểu cho rằng quy định như vậy tạo sự phân biệt người lao động làm việc ngoài khu công nghiệp. Ông kiến nghị quy định như cũ, tức là "người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp trong và ngoài khu công nghiệp" đều được hưởng.

Điều 75 dự thảo đề xuất công nhân, người lao động thuộc diện "không phải nộp thuế thu nhập đối với khoản thu nhập từ tiền công, tiền lương" mới được tiếp cận nhà ở xã hội. Song ông Hiểu cho rằng quy định này chưa khả thi bởi lao động có thu nhập trên mức chịu thuế (11 triệu) chưa được xem là có mức sống dư dả.

Dự kiến dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) sẽ được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp 6, cuối năm 2023.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng đồng tình chăm lo nhà ở cho công nhân là chức năng quan trọng của công đoàn, phục vụ quyền, lợi ích chính đáng của người lao động. Tuy nhiên, Luật Kinh doanh bất động sản quy định chủ thể phải có chức năng kinh doanh mới có thể bán, cho thuê và thuê mua nhà ở. Theo Luật Đất đai, Tổng Liên đoàn cũng không phải tổ chức kinh tế nên không thuộc nhóm được giao đất để đầu tư dự án nhà ở. Vì vậy, nếu Tổng Liên đoàn muốn tham gia vào lĩnh vực này, cần điều chỉnh một số luật hiện hành.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật đề nghị cơ quan soạn thảo phối hợp với Bộ, ngành xây dựng dự án Luật phân định rõ nhà ở xã hội, nhà lưu trú công nhân, kèm theo điều kiện, tiêu chuẩn đối với từng loại hình.

Thường trực Ủy ban Pháp luật Đồng Ngọc Ba cho rằng dự thảo Luật Nhà ở cần xây dựng theo hướng nhà xã hội, nhà cho công nhân chỉ để thuê và thuê mua, nhất là với dự án do Nhà nước đầu tư. Việc hạn chế sở hữu nhà ở xã hội sẽ tránh được tình trạng nhóm không phù hợp những vẫn được hưởng chính sách.

Ông cũng cho rằng nếu dự thảo cho phép Tổng Liên đoàn Lao động được tham gia phát triển nhà ở xã hội thì cần nghiên cứu theo hướng phát triển nhà ở thuê và thuê mua là chủ yếu để đảm bảo tính bền vững. Phải có tiêu chí phân biệt nhà ở xã hội dành cho gia đình và mô hình nhà ký túc xá công nhân chỉ cho công nhân làm việc được ở.

"Cách đầu tư, quản lý không gian sống, các thiết chế đi kèm nên phân định rõ. Dự thảo có thể nghiên cứu theo hướng cho Tổng Liên đoàn được xây ký túc xá cho công nhân để thuê và thuê mua", ông Đồng Ngọc Ba góp ý.