(Xây dựng) – Ngày 5/3, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND tỉnh Kiên Giang đã tổ chức Lễ khánh thành Dự án Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé giai đoạn 1. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đến dự, bấm nút tuyên bố khánh thành và đưa công trình vào hoạt động. Dự án Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé là công trình thủy lợi lớn nhất miền Tây phục vụ cho 346.241ha đất sản xuất nông nghiệp, thủy sản của các tỉnh Kiên Giang, Hậu Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, với tổng vốn đầu tư hơn 3.300 tỷ đồng.

Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị, Bộ trưởng Bộ Nông ngiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Huỳnh Thành Đạt cùng lãnh đạo các tỉnh trong vùng Dự án bấm nút thực hiện nghi thức Lễ khánh thành Dự án Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé.

Tại Lễ khánh thành công trình Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé giai đoạn 1, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho biết: “Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé góp phần quan trọng thúc đẩy quá trình cơ cấu lại nền nông nghiệp theo hướng phát triển bền vững tại vùng bán đảo Cà Mau nói riêng và Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nói chung. Dù gặp rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng phức tạp của dịch bệnh Covid-19, dự án vẫn hoàn thành vượt tiến độ và tiết kiệm chi phí đầu tư. Để hệ thống thủy lợi phát huy tối đa hiệu quả phục vụ đa mục tiêu, trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ tiếp tục nghiên cứu đầu tư giai đoạn 2 mở rộng vùng thủy lợi dự án, hoàn thiện chương trình vận hành hệ thống…”.

Dự án Hệ thống thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé giai đoạn 1 được xây dựng tại huyện An Biên và Châu Thành, tỉnh Kiên Giang. Ban Quản lý đầu tư và xây dựng Thủy lợi 10 làm chủ đầu tư Hợp phần xây dựng, gồm: cống Cái Lớn, Cái Bé, Xẻo Rô; Đê nối cống Cái Lớn, cống Cái Bé với Quốc lộ 61; UBND huyện Châu Thành và An Biên tỉnh Kiên Giang làm chủ đầu tư Hợp phần đền bù giải phóng mặt bằng; Sở Nông nghiêp và Phát triển nông thôn Kiên Giang làm chủ đầu tư Hợp phần mô hình sinh kế, các hoạt động phi công trình và 08 cống dọc tuyến An Minh - An Biên. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Hậu Giang làm chủ đầu tư Hợp phần mô hình sinh kế, các hoạt động phi công trình trên địa bàn tỉnh Hậu Giang.

Dự án gồm có các công trình chính: cống Cái Lớn; cống Cái Bé; cống Xẻo Rô; Đê nối cống Cái Lớn, cống Cái Bé với Quốc lộ 61; 08 cống hở dọc tuyến đê biển An Biên - An Minh; Hệ thống quan trắc, giám sát tự động; Hợp phần mô hình sinh kế và các hoạt động phi công trình trên địa bàn tỉnh Kiên Giang, Hậu Giang. Cống Cái Lớn đặt tại lòng sông Cái Lớn, cách cầu Cái Lớn 2,1km về phía sông Hậu. Tổng chiều rộng thông nước B = 455m, gồm 11 khoang cống B = 40m, âu thuyền B = 15m. Cầu trên cống, âu có tải trọng HL93, chiều rộng B = 9m. Cống Cái Bé đặt tại lòng sông Cái Bé, cách cầu Cái Bé 1,9km về phía sông Hậu. Tổng chiều rộng thông nước B = 85m, gồm 2 khoang cống B = 35m, khoang âu thuyền B = 15m. Cầu trên cống, âu thuyền, tải trọng HL93, chiều rộng B = 9m.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính trao tặng bằng khen Thủ tướng Chính phủ cho đơn vị, địa phương đã có nhiều thành tích đóng góp cho Dự án.

Đê nối cống Cái Lớn, cống Cái Bé với Quốc lộ 61 bắt đầu từ cống Cái Lớn, đi qua cống Cái Bé và nối với Quốc lộ 61. Chiều dài L=5,742 km, bề rộng 9m, mặt bằng lớp láng nhựa. 03 cầu giao thông tải trọng HL93, chiều rộng B=9m. Cống Xẻo Rô đặt tại lòng kênh Xẻo Rô, cách cửa kênh Xẻo Rô (giao với sông Cái Lớn) khoảng 550m. Cống gồm hai cống hở tại hai đầu; phần buồng âu dài 100m, khoang thông thuyền B=31m ở giữa và 02 khoang lấy nước chiều rộng B=5m ở hai bên; Cầu giao thông trên cống: tải trọng HL93, chiều rộng B=9m. Xây dựng 08 cống hở (Xẻo Ngát, Xẻo Lá, Xẻo Đôi, Mười Thân, Mương Đào, Cây Gõ, Tiểu Dừa) cống Chủ Vàng có chiều rộng thông nước B=20m, các cống còn lại có chiều rộng thông nước B=8m.

Hệ thống quan trắc, giám sát tự động Scada: Dữ liệu quan trắc từ thiết bị ngoài hiện trường gửi về NQL tại các cống, trung tâm điều hành hệ thống, trung tâm dữ liệu đặt tại Tổng cục Thủy lợi. Các cơ quan chức năng có thể truy cập xem số liệu quan trắc, số liệu dự báo, đưa ra các đánh giá và quyết định việc vận hành công trình thông qua việc truy cập, sử dụng phần mềm điều hành trên nền tảng Web. Các thông tin về việc vận hành, việc kiểm soát nguồn nước tại các điểm khống chế trong vùng dự án (độ mặn, cao độ mức nước, một số chỉ tiêu về chất lượng nước) được cập nhật trên trang Web của công trình (cailoncaibe.thuyloivietnam.vn), người dân và các cơ quan liên quan có thể truy cập dễ dàng để có kế hoạch sử dụng phù hợp khi cần.

Tổng mức đầu tư dự án 3.309,5 tỷ đồng. Tổng giá trị thực tế thực hiện 3.168 tỷ đồng. Dự án được khởi công tháng 10/2019, hoàn thành tháng 11/2021.

Cống Cái Lớn (là công trình lớn nhất của dự án) bắt đầu triển khai thi công từ ngày 20/10/2019. Thông thường, đối với công trình như cống Cái lớn thời gian thi công khoảng trên 40 tháng, nhưng với sự nỗ lực cao độ của các nhà thầu đã tổ chức thi công tăng ca ngày đêm, vượt qua các khó khăn (đặc biệt là ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 (có hơn 8/24 tháng bị ảnh hưởng của đại dịch) và giá cả vật liệu tăng cao), đến cuối tháng 6/2021 phần chính công trình đã cơ bản hoàn thành, đủ điều kiện vận hành phục vụ sản xuất. Đến tháng 11/2021, công trình đã hoàn thành toàn bộ, đủ điều kiện nghiệm thu, chính thức bàn giao đưa vào sử dụng phục vụ sản xuất ngay đầu mùa khô 2021 - 2022.

Cống Cái Bé bắt đầu triển khai thi công từ ngày 20/10/2019. Với sự quyết tâm cao độ, chỉ sau sau hơn 14 tháng thi công đã cơ bản hoàn thành các hạng mục chính để kịp đưa vào vận hành tạm thời phục vụ kiểm soát mặn mùa khô 2020-2021. Công trình đã hoàn thành toàn bộ công tác thi công từ tháng 7/2021.

Tuyến đê nối với Quốc lộ 61 và các công trình trên tuyến đã hoàn thành, đưa vào sử dụng từ tháng 6/2021 (vượt tiến độ 05 tháng). Cống Xẻo Rô bắt đầu triển khai thi công từ ngày 20/09/2020. Thông thường đối với công trình như cống Xẻo Rô thời gian thi công khoảng 24 tháng, nhưng với sự nỗ lực cao độ của các nhà thầu đã tổ chức thi công tăng ca ngày đêm, vượt qua các khó khăn (đặc biệt là ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, có hơn 6/13 tháng bị ảnh hưởng của đại dịch và giá cả vật liệu tăng cao đầu năm 2021) đến 05/11/2021 (sau 13,5 tháng) đã hoàn thành toàn bộ công trình.

Dự án Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé giai đoạn 1 là dự án lớn, kỹ thuật đặc biệt phức tạp, vùng hưởng lợi và tác động rộng lớn. Quá trình chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị kỹ thuật đã thực hiện rất kỹ lưỡng, đảm bảo chặt chẽ, khoa học, tuân thủ quy định của pháp luật hiện hành về quản lý đầu tư xây dựng và thực hiện theo Nghị quyết 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 của Chính phủ về phát triển bền vững đồng ĐBSCL. Là công trình lớn, có tính chất kỹ thuật đặc biệt phức tạp, nhưng toàn bộ công tác từ thiết kế, thi công, quản lý đều do người Việt Nam thực hiện. Quá trình thực hiện có biến động lớn về giá vật tư nhưng tổng mức đầu tư không tăng, đặc biệt đã tối ưu thiết kế và tiết kiệm qua đấu thầu được trên 400 tỷ đồng để đầu tư xây dựng cống Xẻo Rô và 8 cống trên tuyến đê An Minh - An Biên. Công tác bồi hoàn giải phóng mặt bằng có khối lượng tương đối lớn (với gần 300 hộ bị ảnh hưởng và hơn 100 hộ hiến đất để xây dựng tuyến đê) nhưng được sự đồng thuận rất cao của người dân, thời gian thực hiện được rút ngắn tối đa.

Trong quá trình triển khai thi công, gặp rất nhiều khó khăn (trong đó có 3 khó khăn chính, đó là: Đại dịch Covid-19 với thời gian hơn 8 tháng trên tổng số 24 tháng thực hiện; Ảnh hưởng của hạn mặn lịch sử năm 2019-2020 (địa phương đắp các đập tạm tại kênh Ông Hiển đã ảnh hưởng đến tuyến đường thủy vận chuyển vật liệu đến công trình); Từ cuối năm 2020 giá vật liệu tăng đột biến, đặc biệt là thép và cát xây dựng), nhưng với sự chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo, sự nỗ lực cao độ của các đơn vị, cá nhân tham gia thực hiện, toàn bộ dự án đã hoàn thành, nhiều công trình thuộc dự án vượt tiến độ, đảm bảo chất lượng, mỹ thuật. Trong đó, với việc đưa cống Cái Bé vào vận hành tạm thời từ ngày 05/02/2021 (vượt tiến độ sớm hơn 01 mùa khô) đã kiểm soát mặn, ngọt cho khoảng 20.000ha đất sản xuất nông nghiệp trong mùa khô năm 2020-2021, không phải đắp trên 100 đập tạm ngăn mặn đầu các kênh cấp nước, không ảnh hưởng đến giao thông thủy giúp vận chuyển hàng hóa được thuận lợi, giảm ô nhiễm môi trường, tiết kiệm kinh phí hàng chục tỷ đắp đập...

Sau hàng chục năm nghiên cứu kỹ lưỡng và hơn 02 năm triển khai thực hiện, Hệ thống thuỷ lợi Cái Lớn - Cái Bé đã hoàn thành đã làm thay đổi trong tư duy và nhận thức đối với công tác thủy lợi khu vực ven biển ĐBSCL, đó là từ tư duy “ngăn mặn” sang “kiểm soát nguồn nước”; “Thuận thiên” đối với nông nghiệp là “Thích ứng có sự kiểm soát”, trong đó có vai trò đặc biệt quan trọng của các công trình thủy lợi; Con người Việt Nam có thể thiết kế, thi công, quản lý các công trình thuỷ lợi lớn, kỹ thuật phức tạp hàng đầu thế giới…

Đây là dự án lớn, có kỹ thuật đặc biệt phức tạp, thông thường với dự án này cần khoảng 4 năm, nhưng thực tế toàn bộ quá trình thực hiện chỉ mất hơn 2 năm và lại trong thời gian đại dịch covid bùng phát. Nhưng bằng sự đồng thuận cao của người dân (gần 300 hộ dân đã chấp nhận bàn giao sớm mặt bằng và hơn 100 hộ hiến đất để xây dựng công trình); sự cầu thị trong tiếp thu các ý kiến; sự phản biện thẳng thắn cũng như đồng hành, ủng hộ của các cơ quan truyền thông; sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp lãnh đạo, cùng đó là ý chí quyết tâm, nỗ lực cao độ của các tập thể, cá nhân đã đưa dự án hoàn thành vượt tiến độ, đảm bảo chất lượng, mỹ thuật.

Mục tiêu Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé giai đoạn 1 là: Kiểm soát nguồn nước (mặn, lợ, ngọt), tạo điều kiện sản xuất ổn định, bền vững đối với các mô hình sản xuất theo hệ sinh thái (ngọt, mặn - lợ, ngọt - lợ luân phiên) cho vùng hưởng lợi với diện tích tự nhiên 384.120ha (gồm các tỉnh Kiên Giang, Hậu Giang, Cà Mau, Bạc Liêu), trong đó đất sản xuất nông nghiệp, thủy sản là 346.241ha; Kết hợp tuyến đê biển Tây tạo thành cụm công trình chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu, nước biển dâng, phòng, chống thiên tai, giảm ngập úng khi mặt đất hạ thấp (do lún sụt đất); giảm thiệt hại do thiên tai (hạn, mặn) vào mùa khô cho các mô hình sản xuất trong vùng; Góp phần cấp nước ngọt trong mùa mưa cho vùng sản xuất mặn, ngọt huyện An Minh, An Biên với những năm mưa ít; và tiêu thoát cho vùng hưởng lợi của dự án trong điều kiện biến đổi khí hậu, nước biển dâng; Kết hợp phát triển cơ sở hạ tầng giao thông bộ, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trong khu vực.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu tại Lễ khánh thành.

Đến dự và phát biểu Lễ khánh thành, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã biểu dương những nỗ lực của các tập thể, cá nhân, những đơn vị có liên quan đã vượt khó khăn để công trình sớm hoàn thành vượt tiến độ. Thủ tướng Chính phủ đã trao tặng bằng khen cho n hững đơn vị, địa phương đã có nhiều đóng góp tích cực trong quá trình xây dựng Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé giai đoạn 1.

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, đây là “Công trình ý Đảng, lòng dân, là ý chí sức mạnh và trí tuệ của người Việt Nam”. Qua dự án đã cho thấy sự chuyển đổi mạnh mẽ trong tư duy từ “chống đỡ” chuyển sang “chủ động kiểm soát thích ứng”.

Thủ tướng cho rằng, ĐBSCL là vùng có tiềm năng phát triển vô cùng lớn, với những giá trị đóng góp rất lớn trong nông nghiệp. Tuy nhiên, thách thức đặt ra cho vùng cũng lớn, sự ảnh hưởng nặng nề từ biến đổi khí hậu, nước biển dâng, sạt lở và sụt lún… Chính phủ qua các thời kỳ đều trăn trở và dành sự quan tâm đặc biệt, để làm sao phát triển bền vững ĐBSCL. Điều đó biểu hiện qua Nghị quyết 120 của Chính phủ về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu. Đặc biệt, mới đây Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch vùng ĐBSCL, đây là quy hoạch vùng đầu tiên của Việt Nam được phê duyệt theo Luật Quy hoạch.

Hiện Chính phủ đang quyết liệt tháo gỡ những nút thắt cho vùng ĐBSCL phát triển. Đặc biệt là nút thắt về hạ tầng giao thông. Nhiều công trình cao tốc nối dài Thành phố Hồ Chí Minh đến Cà Mau đang được triển khai, dự án cảng nước sâu Trần Đề đang được xúc tiến… Đồng thời tháo gỡ nút thắt về giáo dục, y tế, nguồn nhân lực… Trong đó, đặc biệt chú ý đến vấn đề liên kết vùng, chuyển tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp.

Đối với dự án Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé, Thủ tướng Phạm Minh Chính, đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các đơn vị có liên quan phải khai thác có hiệu quả. Quy trình vận hành phải đảm bảo quy định, không để xảy ra tiêu cực… Trên cơ sở khai thác hiệu quả công trình, để phát triển nhiều ngành kinh tế phụ trợ, như: du lịch, tạo kế sinh nhai, công ăn việc làm, chăm lo cho người dân, đặc biệt là các hộ dân đã hiến đất cho dự án. Phải giúp bà con có cuộc sống tốt hơn chỗ cũ, kinh tế năm sau cao hơn năm trước.

Công trình cống Cái Lớn.

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thông tiếp tục nghiên cứu triển khai giai đoạn 2 của dự án, sớm bắt tay vào việc, không để dự án bị đứt đoạn. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tin tưởng Dự án Hệ thống thủy lợi Cái Lớn - Cái Bé cùng với nhiều dự án khác đang triển khai; cộng với sự chung tay của tất cả quyết tâm đột phá sẽ đưa vùng ĐBSCL phát triển bền vững, thịnh vượng mang lại cuộc sống ấm no.