(Xây dựng) – Các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đi vào hoạt động, vận hành trong nhiều năm nhưng việc đầu tư hệ thống xử lý nước thải còn nhiều bất cập, không đáp ứng việc xử lý nước thải, làm ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.

Cụm công nghiệp Đông Ái Tử, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.

Đến thời điểm hiện tại, trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đã hình thành 5 khu công nghiệp và 16 cụm công nghiệp. Trong đó có 2 khu công nghiệp và 16 cụm công nghiệp đã đi vào hoạt động và đang thu hút đầu tư. Với tỷ lệ lấp đầy Khu công nghiệp Nam Đông Hà là 90,64%, Khu công nghiệp Quán Ngang 83,13%; 16 cụm công nghiệp từ 15 đến 100%.

Đến nay đã có 234 dự án đầu tư và cơ sở đang hoạt động sản xuất tại 2 khu công nghiệp và 16 cụm công nghiệp. Trong đó tại 2 khu công nghiệp có 39 dự án đi vào hoạt động và có 16 dự án đang xây dựng, chuẩn bị đầu tư. Các cụm công nghiệp đã thu hút được 105 dự án đi vào hoạt động sản xuất kinh doanh, 41 dự án đang triển khai xây dựng, chuẩn bị đầu tư, 23 dự án mới đăng ký đầu tư.

Theo đó, ước tính khối lượng nước thải phát sinh tại 2 Khu công nghiệp Quán Ngang và Nam Đông Hà là 1.700m3/ngày đêm. Tại các cụm công nghiệp có tổng lượng nước thải phát sinh ước tính là 850 m3/ngày đêm, dao động từ 30 – 180 m3/ngày đêm mỗi cụm công nghiệp.

Mặc dù vậy, hiện trạng về hạ tầng hệ thống thu gom, xử lý và thoát nước thải tại các khu công nghiệp và cụm công nghiệp đầu tư còn nhiều phiến diện, tỷ lệ xử lý nước thải đạt rất thấp. Cụ thể, hiện tại chỉ có Khu công nghiệp Quán Ngang đã đầu tư hệ thống thu gom và xử lý nước thải, tuyến thoát nước thải đang hoàn thiện hồ sơ xin cấp phép môi trường. Cụm công nghiệp Ái Tử, huyện Triệu Phong và Cụm công nghiệp Đông Lễ, thành phố Đông Hà tuy đã đầu tư hệ thống xử lý nước thải từ năm 20216 nhưng chưa đồng bộ, không thực hiện tu sửa và vận hành thường xuyên nên đến nay hệ thống đã xuống cấp, hư hỏng nghiêm trọng, không sử dụng được.

Khu công nghiệp Nam Đông Hà và 14 cụm công nghiệp còn lại chưa có hệ thống thu gom, xử lý và thoát nước thải. Phần lớn các khu công nghiệp, cụm công nghiệp chưa có hệ thống thoát nước mưa, thậm chí chưa giải phóng mặt bằng để thực hiện xây dựng công trình hạ tầng về môi trường…

Từ thực trạng trên dẫn đến chất lượng nước thải tại một số khu, cụm công nghiệp có hàm lượng chất rắn lơ lửng cao, độ kiềm cao, độ màu cao và hàm lượng hữu cơ cao. Kết quả quan trắc chất lượng nước thải năm 2023 tại một số khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh của cơ quan chuyên môn cho thấy, nhiều mẫu có chỉ tiêu coliform vượt quy chuẩn Việt Nam.

Ông Nguyễn Hữu Nam - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Trị cho biết thêm: Mới đây, đơn vị chuyên môn của Sở đã có đợt điều tra, khảo sát lập phương án đầu tư xây dựng kế hoạch đầu tư hệ thống xử lý nước thải cho các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn, cho thấy một số vấn đề khó khăn, bất cập trong việc đầu tư xây dựng, quản lý hạ tầng môi trường. Đó là một số cụm công nghiệp đã đi vào hoạt động nhưng không có quy hoạch chi tiết khu, cụm phân khu chức năng sản xuất, không quy hoạch hệ thống thu gom, khu vực xử lý nước thải, không có hồ sơ môi trường nên rất khó đề xuất xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước thải.

Tại một số cụm công nghiệp, các cơ sở vào đầu tư tự giải phóng mặt bằng. Địa phương không quy định và kiểm soát cốt mặt bằng theo quy hoạch thoát nước dẫn đến rất khó xây dựng hệ thống thu gom và xử lý, tăng chi phí đầu tư và vận hành sau này khi phải bơm chuyển nhiều điểm để dẫn nước thải về hệ thống xử lý.

Công tác đầu tư xây dựng hạ tầng môi trường chưa được quan tâm đúng mức, cụ thể giai đoạn trước 2023, các địa phương chủ yếu tập trung vào đường giao thông nội bộ, đầu tư cho hạ tầng môi trường cụm công nghiệp rất ít chiếm khoảng 3,1% trên tổng đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng cụm công nghiệp. Phần lớn các cụm công nghiệp đã xây dựng các tuyến đường nhưng không đi kèm hệ thống thoát nước, rất khó khăn để đầu tư hệ thống thu gom, thoát nước.

Đối với việc lựa chọn công nghệ xử lý nước thải của cụm công nghiệp, phần lớn các cụm công nghiệp thu hút đa ngành nghề, nước thải cụm công nghiệp hỗn hợp. Tỉ lệ lấp đầy cụm công nghiệp chậm, dự báo khả năng đầu tư, định hướng loại hình đầu tư vào cụm trong thời gian tới không rõ ràng, nên khó dự báo lượng nước thải phát sinh, do đó rất khó khăn để lựa chọn công nghệ, quy mô đầu tư cho hiệu quả…

Từ thực trạng bất cập nói trên, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Trị đã đề xuất phương án đầu tư hệ thống xử lý nước thải tại các khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn. Việc đầu tư được định hình cụ thể, đó là chỉ đề xuất phương án đầu tư hệ thống thu gom, xử lý cho Khu công nghiệp Nam Đông Hà và 7 cụm công nghiệp, đầu tư cải tạo nâng cấp Cụm công nghiệp Đông Lễ và Ái Tử; đầu tư mới Cụm công nghiệp 9D, Cam Hiếu, Hải Lệ, Hải Chánh, Krong KLang.

Các khu, cụm công nghiệp còn lại không đầu tư với lý do là Khu công nghiệp Quán Ngang đã đầu tư hệ thống xử lý, đang xin cấp giải phóng mặt bằng. 3 Khu công nghiệp: Trung Khởi, Tây Bắc Hồ Xá và Khu công nghiệp Quảng Trị của tư nhân làm chủ đầu tư.

5 Cụm công nghiệp: Phường 4, Cam Thành, Hướng Tân, Cầu Lòn – Bàu De, Cam Tuyền là các cụm công nghiệp chưa hoàn thiện các hồ sơ thủ tục về môi trường hoặc chưa được quy hoạch. 4 Cụm công nghiệp như Cửa Tùng, Diên Sanh, Đông Ái Tử và Hải Thượng đã được bố trí vốn giai đoạn 2023 – 2025.

Lộ trình đầu tư được thực hiện qua 2 giai đoạn, giai đoạn 2024-2025 là hoàn thiện hệ thống thu gom và xử lý nước thải 6 cụm công nghiệp (hoàn thiện 4 cụm công nghiệp, đầu tư mới 2 cụm công nghiệp). Giai đoạn 2026-2030 hoàn thiện hệ thống thu gom và xử lý nước thải cho Khu công nghiệp Nam Đông Hà và 4 cụm công nghiệp khác.

Thông tin thêm, theo Luật Bảo vệ môi trường 2020 thì Điều 51, Điều 52 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 yêu cầu về đầu tư hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường cho các khu/cụm công nghiệp như sau: “Các cụm công nghiệp đã đi vào hoạt động phải đầu tư hoàn thiện hạ tầng môi trường chậm nhất trước ngày 31/12/2024. Không tiếp nhận thêm dự án mới hoặc nâng công suất dự án đang hoạt động có phát sinh nước thải sản xuất trong khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp chưa hoàn thiện hạ tầng môi trường”.

Đồng thời Kế hoạch triển khai Chương trình hành động số 21-CTHĐ/TU ngày 13/8/2021 của Tỉnh ủy Quảng Trị về thực hiện Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ XVII Nhiệm vụ/giải pháp 2.1.5 nêu rõ: Đầu tư xây dựng hệ thống xử lý chất thải, nước thải tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp trong giai đoạn 2021 - 2025 phải có trên 40% khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu chức năng trong khu kinh tế đang hoạt động có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt tiêu chuẩn. Vì vậy, phương án đầu tư hệ thống xử lý nước thải cần được quan tâm đúng mức, sớm triển khai đồng bộ.