(Xây dựng) - Gần đây, tỉnh Quảng Ninh nổi nên vấn đề tại thành phố Hạ Long và Cẩm Phả, nhà máy hỏa thiêu rác công suất 900 tấn/ngày được đầu tư hàng nghìn tỷ đồng vừa xây dựng xong thì phải đóng cửa vì không đốt được rác, địa phương long đong tìm nơi đốt rác. Trong khi, tại thành phố Uông Bí và thị xã Quảng Yên thì rác thải sinh hoạt đô thị thải ra đến đâu đưa vào Nhà máy rác Khe Giang đốt hết ngay đến đó.

Ông Lê Quang Thắng - Chủ đầu tư Nhà máy rác Khe Giang trao đổi với cán bộ Sở Tài nguyên và Môi trường khi chuẩn bị xây dựng nhà máy năm 2015.

Nhà máy rác Khe Giang tên đầy đủ là Nhà máy xử lý chất thải rắn và sản xuất nguyên liệu tái tạo tại Khe Giang, xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí do Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Việt Long (Công ty Việt Long) làm chủ đầu tư xây dựng vào cuối năm 2015. Nhà máy đi vào hoạt động với 4 lò hỏa thiêu rác, công suất 50 tấn/lò, tổng công suất là 200 tấn/ngày.

Khi mới xây dựng, nhà máy phục vụ xử lý rác thải sinh hoạt cho thành phố Uông Bí là chính với khối lượng 115 tấn/ngày. Năm 2018, Nhà máy rác Khe Giang được tiếp nhận rác của thị xã Quảng Yên mà trước đó quy hoạch cho Nhà máy rác (Vũ Oai) nghìn tỷ đồng nói trên với khối lượng 54,6 tấn/ngày. 6 tháng đầu năm 2019, lượng rác của thành phố Uông Bí và thị xã Quảng Yên từ khoảng 180 tấn/ngày nhảy vọt lên 210 tấn/ngày.

Nhà máy rác Khe Giang công suất hỏa thiêu 250 tấn ngày, rác tự cháy rừng rực thâu đêm, xuyên cả tết.

Để đáp ứng với tình hình mới, cuối năm 2019 Nhà máy rác Khe Giang xây dựng bổ sung thêm lò thứ 5, đưa công suất hỏa thiêu rác lên 250 tấn/ngày. Nhưng các địa phương tốc độ đô thị hóa nhanh, nền kinh tế chuyển từ nâu sang xanh, dịch vụ thương mại, du lịch phát triển mạnh, rác thải sinh hoạt của thành phố Uông Bí và thị xã Quảng Yên không dừng lại ở con số đã dự tính đón đầu là 200 tấn/ngày, mà thường nhật nhập về trên 250 tấn, dịp lễ tết nhiều khi lên đến 700 tấn/ngày. Riêng chiều 30 Tết Tân Sửu (2021), rác đổ về cấp tập hơn khối lượng lên đến 1.000 tấn.

“Bội thực” rác, nhưng Nhà máy rác Khe Giang không chôn rác mà nêu cao quyết tâm vận động công nhân làm tăng ca tăng buổi, kiên trì đốt rác. Ngọn lửa rừng rực cháy xuyên tết, đến cuối tháng giêng kho bãi sạch sẽ không còn rác lưu.

Hiện, Nhà máy rác Khe Giang là cở sở duy nhất trên địa bàn Quảng Ninh hỏa thiêu được rác công suất 250 tấn/ngày.

Năm 2021, Công ty Việt Long mặc dù trong đại dịch Covid-19 có nhiều bất lợi về tài chính, về giãn cách chống dịch nhưng đã đầu tư xây dựng thêm 2 lò hỏa thiêu rác kích cỡ 250 tấn/lò (nếu so sánh với lò của Nhà máy rác Vũ Oai 150 tấn/ngày thì đây là “siêu” lò ), công suất chung 500 tấn/ngày. Cặp siêu lò này, trước là để làm lực lượng trù bị hỗ trợ cho số lò cũ đã đến kỳ duy tu bảo dưỡng, khi dừng lại để sửa chữa mà vẫn duy trì hỏa thiêu rác hàng ngày cho thành phố Uông Bí và thị Quảng Yên; sau là mở rộng sản xuất, nâng tổng công suất hỏa thiêu lên hơn 750 tấn/ngày vào tháng 6/2021, với hệ thống liên hoàn 7 lò hỏa thiêu rác cùng hoạt động.

Công trình xây dựng thêm cặp lò hỏa thiêu rác cỡ công suất 250 tấn một lò trên ngày, dự kiến tháng 6/2021 đưa vào hoạt động.

Trở lại vấn đề, cùng một địa phương, một nhà máy hỏa thiêu rác đầu tư nghìn tỷ đồng vừa xây dựng xong thì phải đóng cửa vì không đốt được rác. Trái lại một nhà máy không những đốt được rác còn không ngừng cải tiến công nghệ đốt rác triệt để hơn và đang mở rộng quy mô sản suất, xỉ lò còn đưa ra sản xuất gạch không nung.

Cụ thể, ngày 12/3/2021, Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì cùng Sở Xây dựng, Sở Khoa học Công nghệ, UBND thành phố Uông Bí, UBND thị xã Quảng Yên tổ chức kiểm tra chuyên đề rà soát, đánh giá bổ sung hiệu quả việc cải tiến quy trình, thay thế thiết bị để tối ưu hóa khả năng xử lý rác thải sinh hoạt tại Nhà máy rác Khe Giang theo chỉ đạo tại Văn bản số 1277/UBND-MT ngày 5/3/2021 của UBND tỉnh Quảng Ninh.

Biên bản hội nghị thẩm định kỹ thuật của đoàn kiểm tra liên ngành đã thống nhất ý kiến về hiệu quả của việc cải tiến quy trình, công nghệ hỏa thiêu rác của Nhà máy rác Khe Giang đã nâng cao hiệu quả xử lý rác, đốt rác được triệt để, đảm bảo các tiêu chuẩn, quy chuẩn, không gây tác động xấu đến môi trường theo Luật Môi trường.

Cụ thể, kết quả kiểm tra buồng sơ cấp và buồng thứ cấp đảm bảo QCVN 61-2016/BTNMT quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về lò đốt rác thải sinh hoạt, không phát sinh nước rỉ rác ra ngoài môi trường (100% nước rỉ rác được gom lại bơm ngược vào lò để đốt thành tro khí), tro xỉ được tận dụng làm nguyên liệu sản xuất gạch không nung. Kết quả quan trắc định kỳ (3 tháng/lần) khí thải của lò đốt nằm trong giới hạn cho phép theo quy định.

Tro xỉ lò thải ra đã được sản xuất gạch không nung vuông vắn, tay sờ vào thấy cứng rắn, tới đây sẽ được đăng ký hợp quy.

Ngày 15/3/2021, Sở Tài nguyên và Môi trường có Văn bản số 1502/ TNMT-BVMT, báo cáo UBND tỉnh về đánh giá tối ưu hóa quy trình công nghệ xử lý triệt để rác thải sinh hoạt bằng phương pháp đốt tại Nhà máy rác Khe Giang. Văn bản có nêu: Việc cải tiến, tối ưu hóa dây chuyền xử lý của nhà máy là tích cực góp phần đáp ứng yêu cầu xử lý rác thải, không làm gia tăng các loại chất thải ra ngoài môi trường; việc nâng cao hiệu suất xử lý từ 82,5-100% bằng phương pháp đốt phù hợp với quan điểm chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 41/CT-TTg ngày 01/12/2020 về một số giải pháp cấp bách tăng cường quản lý chất thải rắn và Kế hoạch số 25/KH-UBND ngày 29/01/2021 của UBND tỉnh về một số giải pháp cấp bách tăng cường quản lý chất thải rắn trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Nhà máy rác Khe Giang rác đổ vào lò đến đâu rác nghi ngút cháy đến đấy, được cơ quan chuyên môn khẳng định, trong khi nhà máy rác nghìn tỷ của đồng nghiệp “nhóm” mãi mà lò không cháy, cứ hết xăng dầu đốt mồi là ngọn lửa lại tắt ngấm... Vậy Nhà máy rác Khe Giang có lợi thế gì chăng?

Về tương quan lực lượng cơ sở vật chất, nhà máy rác nghìn tỷ quy mô sử dụng đất 178,33ha, máy móc hiện đại, cơ giới hóa đồng bộ, công nghệ hỏa thiêu rác tiên tiến tầm cỡ châu Âu; còn Nhà máy rác Khe Giang diện tích đất sử dụng là 5,9ha, thiết bị bốc xếp ngoài lò còn đơn giản, một số công đoạn phụ trợ còn làm thủ công.

Ở nhà máy nghìn tỷ, mắt thường thấy thiết bị công nghệ hỏa thiêu rác phương Tây đốt rác ở ta không phù hợp. Rác của họ được phân loại từ đầu nguồn và rác loại nào có lò hỏa thiêu riêng loại rác ấy, còn rác của ta vô cơ, hữu cơ... “trăm thứ bà giằn” ép vào thùng xe chuyên dùng, dồn dập chở đến khu tập kết với khối lượng trên 600 tấn/ngày, thì máy móc có tinh xảo mấy cũng không phân loại kịp được. Thiết bị sấy rác cũng không phát huy được tác dụng, bởi rác trong lò đã không tự cháy được thì lấy đâu ra nhiệt, có gạn nhiệt ra sấy rác thì lò lại càng bị tụt nhiệt, rác không tự cháy được, sự càng thêm bế tắc. Và một thực tế, rác không được phân loại đầu nguồn còn sũng nước, nhiều chai lọ nước đóng trong chai còn già nửa, đặc biệt những ngày trời mưa hoặc ẩm, xe chở rác đến khi đổ ra kèm theo gần khối nước thì chúng tự cháy sao được?

Về kỹ thuật, nhìn kỹ trong lò nghìn tỷ đồng, sau cú pháp phun xăng dầu áp lực cao tạo lửa mồi, khối rác bề ngoài cháy nhanh xỉ than tạo lớp vỏ bọc, trong lòng thì còn nguyên rác thô. Còn Nhà máy rác Khe Giang khi bén lửa, hệ thống ép khí tạo ra những vụ nổ visai trong lòng lò làm tơi khối rác, lượng oxi tuần hoàn, quạt gió khí trời thổi vào như bão. Với lực này, không nói đến củi nỏ là cây tươi gặp nhiệt độ cao cũng đùng đùng bốc cháy.

Việc đốt rác cũng lắm công phu, nhiều bí quyết. Cùng ở một địa phương mà nhà máy rác này vừa xây dựng xong thì phải đóng cửa vì không đốt được rác, nhà máy kia thì rác về đến đâu đốt hết ngay đến đó, không những thế còn đang mở rộng quy mô hỏa thiêu rác. Đây cũng chính là kinh nghiệm để Quảng Ninh nói riêng và cả nước nói chung tham khảo để xử lý rác thải sinh hoạt đô thị.

Báo điện tử Xây dựng sẽ tiếp tục thông tin.