(Xây dựng) - Ngày 21/10, tại Trung tâm hội nghị tỉnh Bình Định, Bộ Xây dựng phối hợp với Sở Xây dựng tỉnh Bình Định tổ chức Hội nghị phổ biến, tập huấn các văn bản quy phạm pháp luật về giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng lần thứ 2 năm 2022.

Hội nghị có sự tham gia của gần 150 đại biểu, bao gồm đại diện các đơn vị thuộc Bộ Xây dựng như Cục Giám định nhà nước về chất lượng công trình xây dựng, Cục Kinh tế xây dựng, Viện Khoa học công nghệ xây dựng… Đại diện các cơ quan tiến hành tố tụng như: Cơ quan Cảnh sát điều tra, Viện Kiểm sát nhân dân, Tòa án nhân dân một số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; đại diện các Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành; các cơ quan chuyên môn về xây dựng tại địa phương; các tổ chức, cá nhân thực hiện giám định tư pháp theo vụ việc, chủ yếu là khu vực phía Nam.

Ông Ngô Lâm – Phó Cục trưởng Cục Giám định nhà nước về chất lượng công trình xây dựng phát biểu khai mạc Hội nghị.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Ngô Lâm – Phó Cục trưởng Cục Giám định nhà nước về chất lượng công trình xây dựng (Bộ Xây dựng) nhấn mạnh: Cùng với hệ thống quy định pháp luật về giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng ngày càng hoàn thiện, thực tế trong những năm qua, hoạt động giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng đã thể hiện được vai trò đặc biệt quan trọng trong hoạt động tố tụng, góp phần quan trọng vào việc điều tra, truy tố xét xử các vụ án được chính xác, khách quan, đúng pháp luật. Bên cạnh đó, vẫn còn một số hạn chế, vướng mắc cần được khắc phục, tháo gỡ.

Hội nghị tập trung vào những nội dung chính như sau: Phổ biến, tập huấn các quy định của pháp luật mới về giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng (Luật số 56/2020/QH14 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp; Nghị định 157/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 85/2013/NĐ-CP, các quy định của pháp luật về chi phí giám định, bồi dưỡng giám định; Thông tư số 17/2021/TT-BXD ngày 22/12/2021 quy định một số nội dung về hoạt động giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng)…

Toàn cảnh Hội nghị.

Trong thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục tổ chức thực hiện một số giải pháp như tiếp tục rà soát, xây dựng, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, hành lang kỹ thuật quy chuẩn, tiêu chuẩn, cơ chế chính sách đảm bảo khuyến khích, thu hút hiệu quả lực lượng giám định tư pháp xây dựng. Chú trọng phổ biến, tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ giám định và kiến thức pháp luật liên quan công tác giám định, định giá tài sản cho các tổ chức, cá nhân tham gia giám định tư pháp xây dựng và kiện toàn hệ thống các tổ chức, cá nhân đủ điều kiện giám định tư pháp xây dựng… nhằm từng bước đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả hoạt động giám đinh tư pháp trong lĩnh vực xây dựng.

Cũng tại Hội nghị, ông Ngô Lâm cho biết: Bộ Xây dựng kiến nghị Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương quan tâm nghiên cứu, xây dựng cơ chế chính sách khuyến khích, đảm bảo lực lượng giám định tư pháp; tập huấn, bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ cho lực lượng làm giám định tại địa phương. Các cơ quan trưng cầu nghiên cứu, bổ sung quy định về cơ chế, chính sách tài chính đối với công tác giám định tư pháp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thanh quyết toán chi phí, tiền bồi dưỡng giám định tư pháp cho các tổ chức, cá nhân thực hiện giám định, đặc biệt là các cá nhân, cơ quan Nhà nước khi thực hiện nhiệm vụ giám định, nhất là những vụ việc có chi phí lớn, ngoài phát sinh dự kiến. Bộ Tư pháp nghiên cứu xây dựng quy định cơ chế, chính sách để đảm bảo khuyến khích, thu hút các tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện giám định; chế tài xử lý đối với tổ chức, cá nhân từ chối thực hiện giám định không có lý do chính đáng, chậm trễ, kéo dài, né tránh, đùn đẩy trách nhiệm, kết luận giám định không đúng sự thật hoặc không khách quan, có sai lệch do lỗi chủ quan trong kết luận giám định.

Bà Nguyễn Thị Thuỵ - Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp).

Bà Nguyễn Thị Thuỵ - Cục Bổ trợ tư pháp (Bộ Tư pháp) chia sẻ tại Hội nghị về một số nội dung cơ bản của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giám định tư pháp, Nghị định số 157/2020/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định số 85/2013/NĐ-CP. Bên cạnh đó, bà Thuỵ cũng chia sẻ về Chi phí giám định tư pháp còn nhiều khó khăn. Trên thực tế, hoạt động giám định được thực hiện trong nhiều lĩnh vực khác nhau với tính chất nghiệp vụ phức tạp rất khác nhau, chi phí phục vụ hoạt động giám định trong mỗi lĩnh vực, thậm chí trong mỗi vụ việc giám định về cùng một lĩnh vực Chi phí giám định cũng có sự khác nhau rất lớn. Vì vậy, để thực hiện việc thu phí giám định phù hợp đối với từng lĩnh vực giám định cần ban hành một văn bản riêng. Trên thực tiễn sau nhiều năm triển khai thực hiện, Bộ Tài chính mới ban hành được phí giám định tư pháp trong 04 lĩnh vực, cụ thể là: Pháp y; Pháp y tâm thần; Kỹ thuật hình sự; Thông tin và truyền thông, còn các lĩnh vực giám định khác cũng đã có quy định nhưng chưa được cụ thể, rõ ràng, phù hợp với từng lĩnh vực, gây khó khăn trong việc thu phí giám định tư pháp, từ đó làm cho hoạt động giám định tư pháp bị ách tắc, nhất là tại những lĩnh vực như xây dựng, tài nguyên, môi trường… cần chi phí rất lớn.

Do vậy, vấn đề đặt ra là để hoạt động giám định tư pháp đáp ứng yêu cầu của hoạt động tố tụng thì một trong những điều kiện quan trọng là hoạt động giám định phải được tính đúng, tính đủ tất cả các chi phí cần thiết đảm bảo tái đầu tư, bù đắp sức lao động... cho tổ chức, cá nhân giám định tư pháp.

Các báo cáo viên tham luận về các quy định của pháp luật mới về giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng.

Ông Dương Minh Nghĩa, Trưởng Phòng Giám định 2 - Cục Giám định nhà nước về chất lượng công trình xây dựng chia sẻ về các quy định mới của pháp luật về giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng. Đồng thời, nêu lên những khó khăn, bất cập.

Theo đó, các quy định của pháp luật và cơ chế chính sách hiện hành còn chưa động viên, khuyến khích, thu hút hiệu quả được sự chủ động tham gia của các tổ chức, cá nhân trong hoạt động giám định tư pháp xây dựng. Các giám định viên đa phần thực hiện nhiệm vụ theo hình thức kiêm nhiệm, chưa được đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ giám định tư pháp, ngoài ra còn có tâm lý e ngại trong việc thực hiện giám định vì trách nhiệm pháp lý cao, trong khi các điều kiện thực hiện giám định và cơ chế thu hút, khuyến khích còn hạn chế. Lực lượng tổ chức, cá nhân giám định tư pháp xây dựng vẫn còn thiếu chuyên gia giỏi, nhiều kinh nghiệm và phân bố chưa đều theo các địa phương. Cá biệt có một số địa phương chưa công bố được tổ chức giám định tư pháp xây dựng. Một số vụ việc được trưng cầu bởi các cơ quan chức năng còn chưa phù hợp với đối tượng, nội dung hoặc thiếu hồ sơ tài liệu phục vụ công tác giám định…

Ông Nguyễn Bắc Thủy - Cục Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng).

Ông Nguyễn Bắc Thủy - Cục Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng) đề xuất một số vấn đề về việc khắc phục những tồn tại, hạn chế và nâng cao hiệu quả công tác giám định cho phù hợp với đặc thù của lĩnh vực đầu tư xây dựng. Đó là: Khi trưng cầu các cơ quan trưng cầu cần phải nêu rõ, cụ thể nội dung yêu cầu cần giám định, tránh tình trạng chung chung, mang tính chất đánh đố. Khi trưng cầu giám định cơ quan trưng cầu cần lựa chọn đúng cơ quan thực hiện giám định, định giá tài sản. Nghiên cứu sửa đổi các quy định pháp luật liên quan đến quy trình, thời hạn giám định cho phù hợp với đặc thù của các vụ án, vụ việc kinh tế trong lĩnh vực xây dựng. Kịp thời bổ sung cán bộ, công chức, viên chức, người lao động theo vị trí việc làm được Bộ phê duyệt…

Hội nghị cũng có nhiều tham luận của Sở Xây dựng Bình Định, Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh, Viện Khoa học công nghệ xây dựng – Bộ Xây dựng… về kinh nghiệm thực tiễn thực hiện công tác giám định tư pháp trong xây dựng, những khó khăn bất cập và kiến nghị.

Theo kiến nghị của đại diện Sở Xây dựng Bình Định, để khắc phục các khó khăn, vướng mắc về công tác giám định tư pháp lĩnh vực xây dựng thì cần xem xét một số nội dung sau: Tiếp tục hoàn thiện thể chế pháp luật về giám định tư pháp nói chung và giám định tư pháp lĩnh vực xây dựng nói riêng. Đề nghị quan tâm sớm tham mưu trình Chính phủ ban hành thay thế hoặc sửa đổi bổ sung một số Điều của Nghị định số 62/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 quy định về điều kiện hoạt động giám định tư pháp xây dựng và thí nghiệm chuyên ngành xây dựng để phù hợp với Luật Xây dựng số 62/2020/QH14. Tăng cường tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng kinh nghiệm và nghiệp vụ cho người giám định tư pháp và tổ chức giám định tư pháp trong lĩnh vực xây dựng. Rà soát, bổ sung thêm các quy định cụ thể về chi phí, chế độ bồi dưỡng cho công tác giám định tư pháp lĩnh vực xây dựng và cơ chế khuyến khích, thu hút các tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện giám định tư pháp xây dựng. Tăng cường bố trí ngân sách Nhà nước để đảm bảo việc thanh toán chi phí giám định tư pháp.

Phần trao đổi, thảo luận tại Hội nghị.

Sau phần tham luận, Hội nghị dành nhiều thời gian để trao đổi, thảo luận để khắc phục, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong công tác lựa chọn, trưng cầu tổ chức, cá nhân thực hiện giám định; tiếp nhận trưng cầu, bàn giao hồ sơ tài liệu phục vụ giám định; quy trình thực hiện giám định; tạm ứng, thanh toán chi phí, bồi dưỡng giám định; tham dự phiên tòa; sự phối hợp giữa các cơ quan trưng cầu và các tổ chức, cá nhân thực hiện giám định trong việc xác định nội dung giám định, cung cấp hồ sơ, tài liệu phục vụ giám định, xác định thời hạn giám định…