(Xây dựng) - Thành phố Hồ Chí Minh vừa công bố Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị với mục tiêu từ nay đến năm 2025 sẽ hoàn thành 6 tuyến metro gồm các tuyến số 1, 2, 3, 4, 5 và 6 với tổng chiều dài 183km. Dự kiến tổng mức đầu tư cho giai đoạn này vào khoảng 837.000 tỷ đồng (tương đương 34,9 tỷ USD).

Tuyến metro số 1 dài 19,7km từ chợ Bến Thành (quận 1) đến depot Long Bình, thành phố Thủ Đức sắp đưa vào hoạt động.

Theo đó, Giám đốc Sở Giao thông vận tải Thành phố Hồ Chí Minh Trần Quang Lâm vừa báo cáo với HĐND Thành phố về Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh (Đề án metro) theo Kết luận số 49 của Bộ Chính trị, tại Kỳ họp thứ 17, khóa X HĐND Thành phố Hồ Chí Minh vừa qua.

Theo Đề án metro do UBND Thành phố Hồ Chí Minh trình HĐND Thành phố trước đó. Trong đó, chính quyền Thành phố đặt mục tiêu từ nay đến năm 2035 sẽ hoàn thành 6 tuyến gồm các tuyến số 1, 2, 3, 4, 5 và 6 với tổng chiều dài 183km.

Theo tính toán sơ bộ, tổng mức đầu tư cho giai đoạn này vào khoảng 837.000 tỷ đồng (tương đương 34,9 tỷ USD), chưa tính vốn đầu tư metro số 1 sắp đưa vào khai thác thương mại.

Hiện tại, Thành phố Hồ Chí Minh có tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên sắp hoàn thành và tuyến metro số 2 Bến Thành – Tham Lương đang thi công, theo đề án là sẽ kéo dài thêm khoảng 30km so với quy hoạch ban đầu.

Cụ thể, tuyến số 1 dài 19,7km từ chợ Bến Thành (quận 1) đến depot Long Bình, thành phố Thủ Đức sẽ được kéo dài thêm gần 21km từ Bến Thành về An Hạ (huyện Bình Chánh), nâng chiều dài toàn tuyến lên 40,8km.

Tuyến số 2 dài hơn 11km từ ga Bến Thành đi depot Tham Lương (quận 12) sẽ được đầu tư thêm hai đoạn dài 9,1km là Bến Thành – Thủ Thiêm và Tham Lương - bến xe An Sương, nâng tổng chiều dài toàn tuyến lên 20,2km.

Cùng với 2 tuyến số 1 và số 2, đến năm 2035 Thành phố Hồ Chí Minh sẽ đầu tư hoàn thành 4 tuyến khác, bao gồm: Tuyến số 3 (Hiệp Bình Phước - vòng xoay Dân Chủ - Tân Kiên - An Hạ) dài 29,5km; Tuyến số 4 (Depot Đông Thạnh - Bến Thành - ga Bà Chiêm đường Vành đai 3) dài 36,8km;

Tuyến số 5 (ga Võ Chí Công đường Vành đai 2 - ngã tư Bảy Hiền - depot Đa Phước) dài 32,5km; Tuyến số 6 (Bà Quẹo - sân bay Tân Sơn Nhất - Bình Triệu - Phú Hữu) dài 22,8km.

Theo Đề án metro Thành phố Hồ Chí Minh đặt mục tiêu từ nay đến năm 2035 sẽ hoàn thành 6 tuyến gồm các tuyến số 1, 2, 3, 4, 5 và 6.

Về nguồn vốn, theo Đề án metro, trong cơ cấu nguồn vốn huy động xây dựng các tuyến metro không có vốn vay ODA, chủ yếu là nguồn ngân sách Nhà nước (Trung ương và thành phố) và trái phiếu địa phương.

Theo Giám đốc Sở Giao thông vận tải Trần Quang Lâm, sau quá trình khẩn trương xây dựng Đề án metro trình UBND Thành phố để trình HĐND Thành phố, Sở Giao thông vận tải cũng đã có báo cáo chi tiết về cơ sở chính trị, cơ sở thực tiễn, cơ sở pháp lý, đặc biệt là sản phẩm đầu ra của đề án.

Đó là các văn bản quy phạm pháp luật, các nghị quyết của Quốc hội ban hành cơ chế chính sách đặc thù cùng các nghị định của Chính phủ để triển khai thực hiện đề án…

Có 6 nhóm cơ chế để thực hiện Đề án metro gồm quy hoạch; bồi thường, giải tỏa, tái định cư; vốn; trình tự tổ chức thực hiện; tiêu chuẩn kỹ thuật; vận hành khai thác.

Về phân cấp, phân quyền, các dự án đường sắt đô thị có vốn đầu tư trên 10.000 tỷ đồng thì thuộc nhóm quan trọng cấp quốc gia do thẩm quyền Quốc hội.

Vì vậy, theo ông Trần Quang Lâm cũng đã nghiên cứu và đề xuất cơ chế phân cấp, phân quyền về Thành phố. Trong đó các dự án khi thông qua chủ đầu tư sẽ được đưa vào các dự án nhóm A do HĐND Thành phố quyết định chủ trương đầu tư, sau đó Thành phố sẽ quyết định phê duyệt dự án tương tự như các dự án nhóm A đang thực hiện.

Theo kế hoạch, dự kiến đến cuối năm nay sẽ trình Quốc hội ban hành cơ chế, chính sách thực hiện. Sau khi có cơ chế, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ triển khai thực hiện chuẩn bị đầu tư trong năm 2026 - 2027 để đến đầu năm 2028 sẽ khởi công đồng loạt 6 tuyến metro nói trên.

Cũng theo Đề án metro, các nguồn vốn huy động bao gồm: Ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương, nguồn tăng thu ngân sách và nguồn tăng tỷ lệ Thành phố được hưởng theo phân cấp, vốn trái phiếu… Đồng thời, Thành phố Hồ Chí Minh cũng sẽ huy động vốn từ các nguồn vay, nguồn thu quyền sử dụng đất, nguồn thu từ phát triển đô thị theo định hướng TOD (Transit Oriented Development - mô hình phát triển đô thị lấy giao thông công cộng làm trung tâm, nhằm mục đích giảm thiểu nhu cầu sử dụng phương tiện cá nhân, khuyến khích người dân sử dụng giao thông công cộng và tạo ra các khu đô thị bền vững, thân thiện với môi trường), kiều hối...

Các tuyến metro cũng tạo ra cơ hội để phát triển TOD, tăng giá trị quỹ đất xung quanh các nhà ga; phù hợp với khả năng cân đối nguồn lực.