(Xây dựng) - Sau hơn 10 năm chờ đợi, tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên (TP.HCM) sẽ vận hành thương mại vào đầu tháng 7/2024.

Metro số 1 xuất hiện trên các cung đường ở TP.HCM.

10 năm trắc trở

Tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên dài 19,7 km, với 2,6 km đi ngầm (3 nhà ga) và hơn 17 km trên cao (11 nhà ga). Công trình khởi công năm 2012, dự định đưa vào khai thác, vận hành năm 2017, tổng vốn đầu tư 17.300 tỷ đồng.

Đã quá hạn, dự án chỉ được thực hiện khoảng 60% tổng tiến độ vì liên tục thiếu vốn, chủ đầu tư là Ban Quản lý đường sắt đô thị (MAUR) lâm vào cảnh “giật gấu vá vai”. Để duy trì dự án, UBND TP.HCM đã nhiều lần ứng tiền cho MAUR thanh toán cho nhà thầu, chi trả tiền lương cán bộ. Thời gian này, tổng vốn đầu tư ban đầu 17.300 tỷ đồng (được duyệt năm 2007) buộc phải tính toán lại, điều chỉnh nâng lên thành 47.300 tỷ đồng, vì chậm tiến độ, nguyên vật liệu tăng giá…

Trong giai đoạn 2016 - 2020, dự án dự kiến được giao 7.559 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong năm 2016 - 2017, dự án chỉ được giao hơn 4.000 tỷ đồng, 2 năm 2018 - 2019 không được giao thêm vốn vì dự án chưa hoàn thiện pháp lý về điều chỉnh tổng mức đầu tư.

Để giải quyết tình trạng “đói vốn”, tính đến tháng 9/2019, TP.HCM phải dùng tiền từ ngân sách Thành phố để tạm ứng cho dự án 5.000 tỷ đồng. Đến cuối năm 2019, Quốc hội phê duyệt điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án metro số 1 từ 17.300 tỷ đồng lên 43.700 tỷ đồng (giảm 3.600 tỷ đồng so với tính toán trước đó 47.300 tỷ đồng). Đến lúc này, “nút thắt” nguồn vốn của dự án mới cơ bản được giải quyết.

Người dân phấn khởi khi lần đầu được trải nghiệm tuyến metro số 1.

Khi tiến độ dự án được định mốc hoàn thành đưa vào sử dụng cuối năm 2021, thì dịch bệnh Covid-19 ập đến khiến tất cả các gói thầu của dự án đều bị ảnh hưởng nặng. TP.HCM buộc phải xin tiếp tục lùi thời gian hoàn thành vào cuối năm 2023, đầu năm 2024.

"Chốt" ngày vận hành thương mại

Sáng 29/8/2023, người dân TP.HCM chứng kiến 17 đoàn tàu của tuyến metro số 1 lần đầu tiên chạy thử toàn tuyến, lộ trình dài gần 40 km. Đây là cột mốc đặc biệt sau hơn 10 năm chờ đợi.

Ông Nguyễn Trung Hiếu - Phó giám đốc Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị số 1 cho biết, dự án metro số 1 đến nay đã đạt hơn 96,53% khối lượng công việc. Đầu năm 2024, chủ đầu tư sẽ tiến hành thanh toán và nghiệm thu các hạng mục xây dựng. Dự kiến tháng 02/2024, dự án hoàn thành đào tạo nhân sự để vận hành thương mại và đến tháng 4/2024 hoàn thành lắp đặt hệ thống cơ điện, kiểm tra khắc phục khiếm khuyết, hiệu chỉnh máy móc. Dự kiến, tháng 5/2024, tuyến metro số 1 hoàn thành việc mua sắm thiết bị, lắp đặt hệ thống cơ điện, công nghệ thông tin...

Tháng 6/2024, dự án sẽ hoàn thành thi công nhánh trái và phải của cầu bộ hành các ga trên cao; hoàn thành đánh giá chứng nhận an toàn hệ thống; nghiệm thu hoàn thành dự án. Đến tháng 7/2024, TP.HCM sẽ khai thác toàn tuyến metro số 1.

"Sau khi dự án hoàn thành thi công cơ bản, các đơn vị sẽ thực hiện thủ tục, kiểm tra nghiệm thu, đánh giá công trình với hạng mục cơ sở vật chất... trước khi được đưa vào vận hành" - ông Hiếu thông tin.

Ban Quản lý Đường sắt đô thị Thành phố cho biết, việc đào tạo nguồn nhân lực lái tàu cơ bản đã xong; đã tuyển dụng 291 nhân viên nhà ga, đang đào tạo 142 nhân viên nhà ga phụ trách an toàn. 19 nhân viên điều hành OCC, 9 quản lý nhà ga đang được đào tạo. Thời gian tới, đào tạo 149 nhân viên nhà ga phụ trách vé.

Trước đó, Sở GTVT TP.HCM đã có văn bản gửi các Sở, ban, ngành có liên quan về việc góp ý dự thảo Tờ trình và Quyết định ban hành giá vận tải hành khách trên tuyến metro số 1. Sở GTVT đề xuất vé tàu metro số 1 TP.HCM, gồm vé lượt, vé ngày và vé tháng. Trong đó, giá vé lượt, cự ly vận chuyển nhỏ hơn đến dưới 5 km là 12 nghìn /lượt, lớn hơn từ 5 - 10 km là 14 nghìn đ/lượt và lớn hơn từ 10 - 15 km là 16 nghìn đ/lượt. Cự ly lớn hơn 15 km đến hết tuyến là 18 nghìn đ/lượt. Bên cạnh đó, vé 1 ngày có giá 40 nghìn đồng, vé 3 ngày có giá 90 nghìn đồng, vé tháng là 260 nghìn đồng.

Mức giá vé mới đề xuất được áp dụng từ ngày tuyến metro số 1 TP.HCM chính thức đưa vào khai thác thương mại. Thời gian áp dụng tối thiểu 3 năm đầu và tối đa là 5 năm đầu.