(Xây dựng) – Số lượng công nhân trong các Khu công nghiệp tại Hải Phòng ngày càng tăng, kéo theo đó là nhu cầu về nhà ở cho công nhân tăng cao, đây đang là vấn đề rất cấp thiết.

Khu nhà trọ công nhân tại huyện An Dương, thành phố Hải Phòng.

Thiếu nhà ở cho công nhân tại các Khu công nghiệp

Thành phố Hải Phòng hiện có 13 Khu công nghiệp, Cụm công nghiệp đang hoạt động với trên 140.000 lao động, tập trung chủ yếu: VSIP, Tràng Duệ, An Dương, Nomura, Đình Vũ. Số lượng người lao động từ các địa phương khác đến Hải Phòng hoặc từ các huyện ngoại thành tại các Khu công nghiệp, Cụm công nghiệp tại thành phố Hải Phòng chiếm 30% tổng số lao động. Nhiều nhà đầu tư đang xin chủ trương đầu tư xây dựng hạ tầng các Khu công nghiệp như: Thủy Nguyên, Nam Tràng Cát, Cầu Cựu… do vậy nhu cầu nhà ở của công nhân tại Hải Phong đang tăng cao.

Trong chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2020 - 2030, dự kiến thành phố Hải Phòng sẽ quy hoạch khoảng 20% diện tích đất trong các Khu công nghiệp xây dựng nhà ở xã hội phục vụ công nhân. Thời gian tới, sự gia tăng về tỷ lệ lấp đầy các Khu công nghiệp sẽ gia tăng số lượng công nhân làm việc, nhu cầu về nhà ở của công nhân tăng cao. Giai đoạn năm 2020, có 26.400 công nhân có nhu cầu về nhà ở. Giai đoạn 2021 - 2025, có 40.000 công nhân có nhu cầu về nhà ở. Giai đoạn 2026 - 2030, có 40.000 công nhân có nhu cầu về nhà ở.

Việc thiếu nhà ở cho công nhân làm giảm sự hấp dẫn, thu hút của doanh nghệp trong việc tuyển dụng, khiến công nhân thiếu sự gắn bó lâu dài với doanh nghiệp, làm đứt gãy kỹ năng lao động, gây lãng phí nguồn nhân lực cho xã hội.

Hiện, thành phố Hải Phòng phê duyệt triển khai 7 dự án xây dựng nhà ở cho công nhân do doanh nghiệp đầu tư, tổng diện tích hơn 20,7ha, quy mô hơn 4.555 căn hộ. Đến nay, mới có 3 dự án thành hiện thực gồm: Dự án khu nhà ở cho công nhân thuê do Công ty TNHH Đỉnh Vàng làm chủ đầu tư tại phường Hải Thành, quận Dương Kinh; Dự án nhà ở công nhân do Công ty cổ phần Hóa dầu và Xơ sợi dầu khí làm chủ đầu tư tại Khu công nghiệp Đình Vũ và dự án ký túc xá cho công nhân do Công ty TNHH LG Display Việt Nam làm chủ đầu tư tại Khu công nghiệp Tràng Duệ.

Trong đó, dự án của Công ty TNHH Đỉnh Vàng xây dựng xong 9 nhà ở 2 tầng, bố trí chỗ ở cho gần 1.000 công nhân; Dự án của Công ty TNHH LG Display Việt Nam gồm 2 khối nhà ký túc xá 6 tầng, 2 khối nhà khách 6 tầng và 1 khối nhà phúc lợi 5 tầng; Dự án của Công ty cổ phần Hóa dầu và Xơ sợi dầu khí hoàn thành giai đoạn 1, tổng số 154 căn xây dựng xong phần thô và hiện đang bị bỏ hoang nhiều năm nay.

Theo Ban quản lý Khu kinh tế Hải Phòng: Các doanh nghiệp đang hoạt động tại các Khu công nghiệp hiện chưa có quỹ nhà ở dành cho công nhân thuê. Số lượng người lao động từ các địa phương khác đến Hải Phòng hoặc từ các huyện ngoại thành không có chỗ ở ổn định, phải thuê nhà trọ của người dân chung quanh Khu công nghiệp chiếm tỷ lệ cao. Các khu nhà trọ hình thành tự phát, không theo tiêu chuẩn quy định, điều kiện sinh hoạt không đảm bảo, ảnh hưởng đến sự ổn định nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp. Có một số nguyên nhân dẫn tới việc nhà ở cho công nhân chậm triển khai: Nguồn ngân sách đầu tư còn hạn chế. Trách nhiệm của nhà đầu tư hạ tầng chưa rõ ràng, chưa ràng buộc. Gần đây, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam xây dựng mô hình thiết chế công đoàn thiết chế văn hóa cho công nhân, lựa chọn thành phố Hải Phòng làm điểm tại Khu công nghiệp Tràng Duệ với diện tích 4ha. Thành phố Hải Phòng cam kết giao đất nhưng hiện đang thiếu vốn để triển khai.

Một số Khu công nghiệp hình thành sớm, trước đây trong quá trình quy hoạch các Khu công nghiệp tập trung chưa gắn liền với quy hoạch phát triển nhà ở công nhân như: Nomura, Nam Cầu Kiền, Đồ Sơn. Khi quy hoạch các Khu đô thị mới tại các khu vực này, thành phố Hải Phòng xem xét bố một phần đất dành cho nhà ở xã hội. Một số Khu công nghiệp đang thực hiện dự án đầu tư xây dựng như: Nam Tràng Cát, Thủy Nguyên, Tiên Thanh… Trong quá trình thực hiện dự án đầu tư xây dựng, các Khu công nghiệp này đều xác định vị trí xây dựng nhà ở công nhân theo quy định tại Điều 6, Nghị định 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 về quỹ đất phát triển nhà ở xã hội đối với các Khu công nghiệp.

Giải pháp về nhà ở cho công nhân trong các Khu công nghiệp

Theo Ban quản lý Khu kinh tế Hải Phòng: Việc khuyến khích sự phát triển các khu nhà ở giá thấp tại các Khu công nghiệp đáp ứng nhu cầu nhà ở của công nhân và sự phát triển công nghiệp của thành phố. Ngoài việc Nhà nước và các doanh nghiệp xây dựng khu nhà cho công nhân tập trung, việc hỗ trợ khuyến khích các hộ cá nhân xây dựng, nâng cấp, cải tạo nhà trọ tư nhân rất cần thiết. Nhà nước cần tạo điều kiện giúp người dân nâng cấp điều kiện hạ tầng khu trọ, có chính sách khuyến khích cải tạo điều kiện phòng trọ, đảm bảo diện tích và chất lượng chỗ ở; chính sách ưu đãi về hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, các địa phương quản lý an ninh xã hội, môi trường; vệ sinh khu trọ, điều kiện phòng cháy chữa cháy; có cơ chế đảm bảo bán trực tiếp điện nước sinh hoạt cho công nhân giải quyết nhu cầu về chỗ ở cho công nhân các khu công nghiệp trong điều kiện chỗ ở tập trung do Nhà nước và doanh nghiệp đầu tư chưa đủ đáp ứng.

Việc đầu tư xây dựng thực hiện theo nguyên tắc kết hợp: Nhà nước hỗ trợ giải phóng mặt bằng, xây dựng hạ tầng khuyến khích các thành phần kinh tế xây dựng nhà ở xã hội để cho công nhân khu công nghiệp thuê; UBND thành phố cần chỉ đạo các chủ đầu tư phải có quy hoạch khu nhà ở cho công nhân các khu công nghiệp tập trung. Khi lập và phê duyệt phương án xây dựng mới hoặc mở rộng nhà máy phải đề cập đến giải pháp nhà ở cho công nhân. Trong quy hoạch phải dành quỹ đất để xây dựng nhà ở cho công nhân với tiêu chuẩn diện tích ở tối thiểu theo quy định.

Khuyến khích các doanh nghiệp sử dụng lao động xây dựng nhà ở cho công nhân của chính doanh nghiệp thông qua các chính sách: Miễn tiền sử dụng đất khi giao đất xây dựng nhà ở cho công nhân thuê; miễn thuế cho hoạt động xây dựng nhà ở cho công nhân để hạ giá thành xây dựng; doanh nghiệp được vay vốn với lãi suất ưu đãi để xây dựng nhà ở cho công nhân; chi phí doanh nghiệp bỏ ra hàng tháng hỗ trợ nhà ở cho công nhân được tính vào chi phí hợp lý của doanh nghiệp và các ưu đãi khác theo quy định của pháp luật.

Cần khuyến khích đầu tư xây dựng nhà ở thương mại giá thấp để cho thuê, thuê mua, bán trả góp, trả chậm… theo cơ chế thị trường để tăng nguồn cung nhà ở trên thị trường, đáp ứng nhu cầu đa dạng của các các khách hàng, trong số đó có người có thu nhập thấp; ban hành quy định về phương thức thanh toán tiền mua, thuê, thuê mua nhà ở thông qua ngân hàng phù hợp với pháp luật về kinh doanh bất động sản; khuyến khích xã hội hóa về nhà ở; kêu gọi và tạo điều kiện cho nhà đầu tư, doanh nghiệp tại các khu công nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở công nhân; đa dạng hóa các hình thức đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân; áp dụng chính sách ưu đãi theo thẩm quyền để khuyến khích các thành phần kinh tế xây dựng nhà ở cho công nhân; kêu gọi và yêu cầu các doanh nghiệp kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp, các doanh nghiệp sử dụng nhiều lao động tại các khu công nghiệp có kế hoạch, lập dự án đầu tư nhà ở cho công nhân trong diện tích đất quy hoạch cho từng khu công nghiệp.

Trong dự thảo báo cáo tóm tắt của UBND thành phố Hải Phòng trình kỳ họp thứ 7, HĐND thành phố Hải Phòng khóa 14 đưa ra các giải pháp phát triển nhà ở cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp tập trung. Trong đó, đề nghị Bộ Xây dựng xây dựng cơ chế, chính sách cho phép các hộ gia đình đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân thuê trên diện tích đất thổ cư theo mẫu thiết kế đã duyệt, có sự hỗ trợ và quản lý của Nhà nước, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt làm cơ sở để các địa phương triển khai thực hiện.

Việc phát triển nhà ở cho công nhân lao động tại các Khu công nghiệp tập trung sẽ nâng cao chất lượng cuộc sống cho công nhân lao động trong các doanh nghiệp, góp phần ổn định nguồn lao động, quá trình sản xuất kinh doanh cho các doanh nghiệp.