(Xây dựng) – Trong tháng 1/2024, mô hình Phúc Tân – mô hình thí điểm ứng dụng giải pháp quản lý môi trường dựa vào cộng đồng đã được bàn giao cho cán bộ và nhân dân Tổ dân phố số 1, phường Phúc Tân, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội. Đây là một sáng kiến do nhân dân và vì nhân dân, với hy vọng sẽ mang lại những hệ quả tích cực về an sinh xã hội, an ninh trật tự, phòng cháy chữa cháy và là một cách thức hữu hiệu chống lấn chiếm bờ vở sông Hồng.

Mô hình thí điểm ứng dụng giải pháp quản lý môi trường dựa vào cộng đồng đã được bàn giao cho cán bộ và nhân dân phường Phúc Tân trong tháng 1/2024.

Từ thực tiễn đến giải pháp quản lý môi trường dựa vào cộng đồng

Từ thực trạng rác thải khó kiểm soát tại khu vực bờ vở sông Hồng, UBND quận Hoàn Kiếm cùng các chuyên gia tư vấn đầu ngành đã có giải pháp thí điểm quản lý môi trường dựa vào cộng đồng, thông qua việc tạo ra không gian công cộng đa năng thân thiện tại khu vực bờ vở mà không làm ảnh hưởng đến vành đai xả lũ.

Giải pháp được thực hiện dưới sự chỉ đạo của UBND quận Hoàn Kiếm, kết hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Hoàn Kiếm, UBND phường Phúc Tân, cộng đồng cư dân, đơn vị tư vấn và thực hiện là doanh nghiệp xã hội Think Playgrounds - Nghĩ về sân chơi trong phố, đơn vị tài trợ là Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội (MB).

Khu vực bờ vở sông Hồng từng ô nhiễm môi trường nặng nề với rất nhiều rác thải.

Mô hình đã đưa ra giải pháp tiết kiệm và phù hợp trong việc xử lý rác thải và nước thải trong khu vực, sử dụng các vật liệu thấm nước, vật liệu tự nhiên và vật liệu tái chế tuần hoàn rác, có tính tạm thời dễ thay thế nhưng đáp ứng đúng các nhu cầu sử dụng thiết thực của cộng đồng như sân chơi, sân đa năng, vườn cộng đồng, đường dạo, đèn năng lượng mặt trời, bảng biển thông tin môi trường…

Mô hình có sự chung tay của cộng đồng, các đoàn thể và chính quyền địa phương đã góp phần nâng cao nhận thức môi trường và hệ sinh thái. Mô hình sẽ giúp cho việc quản lý môi trường bền vững, tăng cường sức khỏe thể chất và tinh thần, tạo không gian lành mạnh gắn kết cộng đồng và tăng cường đảm bảo an ninh cho khu vực.

Một giải pháp cần được nhân rộng

Hưởng ứng sáng kiến của UBND Thành phố Hà Nội, từ tháng 11/2023, mô hình thí điểm “Sân chơi trên bãi rác Phúc Tân” đã được thực hiện tại tổ 1, phường Phúc Tân, quận Hoàn Kiếm với sự ủng hộ rất lớn từ địa phương. Mô hình được tài trợ 100% kinh phí từ Ngân hàng MB thông qua thử thách chạy bộ HiGreen. Với mỗi km chạy bộ/đi bộ thành công, MB Bank cam kết đối ứng 3.000 VNĐ. Sau hơn 1 tháng phát động, giải chạy HiGreen đã thu hút 25.000 người tham gia, ghi nhận quãng đường 2,2 triệu km và ủng hộ số tiền hơn 6,6 tỷ đồng.

Ngân hàng MB đã tài trợ kinh phí thực hiện dự án thông qua thử thách chạy bộ HiGreen.

Về mặt xã hội, mô hình này không chỉ dành cho trẻ em mà còn quan tâm đến nhu cầu sử dụng và kết nối cộng đồng của các nhóm ít có tiếng nói trong đô thị như người nghèo, người khuyết tật, người già yếu…

Về mặt môi trường, mô hình đã thúc đẩy sử dụng các vật liệu tái chế, vật liệu tự nhiên thân thiện như gỗ, cát, nền thấm nước… làm vườn đô thị theo hướng thuận tự nhiên, trồng và hỗ trợ tái sinh các loài cây bản địa để tạo sinh cảnh phù hợp cho các loài sinh vật bản địa khác, đặc biệt là chim di cư dọc theo sông Hồng.

Mô hình thí điểm đã nhận được hưởng ứng tích cực từ cộng đồng địa phương. Hơn 100 đại diện từ khu dân cư số 1, Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên phường Phúc tân cũng như đại diện chính quyền đều tham gia vào cả quá trình từ khảo sát, thiết kế đến chung tay xây dựng.

Mô hình Phúc Tân đã thúc đẩy sử dụng các vật liệu tái chế, vật liệu tự nhiên thân thiện như gỗ, cát, nền thấm nước…

Ông Nguyễn Cổ Luân - Tổ trưởng Tổ dân cư số 1 phường Phúc Tân chia sẻ: “Cuộc sống người dân ở đây phần lớn là người dân lao động, cần có chỗ tập luyện và nơi vui chơi cho các cháu mà trước đây không có. Bây giờ có điều kiện tạo sân chơi như thế này thì nhân dân rất phấn khởi”.

Thay mặt cho đơn vị tư vấn thiết kế tổng thể, ông Nguyễn Tiêu Quốc Đạt - Giám đốc sáng tạo của Think Playgrounds chia sẻ: “Trẻ em thành phố nói chung và quận Hoàn Kiếm nói riêng rất thiếu không gian chơi và rất cần có các không gian được thiết kế thân thiện và hài hoà với thiên nhiên để đảm bảo cho sự phát triển toàn diện nhất. Think Playgrounds cũng từng bước thúc đẩy đa dạng sinh học trong đô thị thông quaviệc thiết kế các không gian đa năng bền vững. Sau hơn 240 sân chơi công cộng trên toàn quốc, đây là một trong những mô hình đặc biệt nhất mà chúng tôi từng thực hiện”.

KTS Trần Huy Ánh - Ủy viên thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội đánh giá: “Đây là một giải pháp sáng tạo, thiết thực và bền vững về môi trường cần được nhân rộng”.

Các chuyên gia cho rằng mô hình Phúc Tân là một giải pháp sáng tạo, thiết thực và bền vững về môi trường cần được nhân rộng.

Trong khi đó, chuyên gia sinh thái Nguyễn Hoàng Hào đến từ Viện Điều tra Quy hoạch rừng cho rằng: “Hiện trạng sinh thái khu vực bờ vở, quận Hoàn Kiếm có nhiều tiềm năng để làm giàu, xúc tiến tái sinh tự nhiên với hơn 200 loài thực vật và hơn 140 loài chim hoang dã đã được ghi nhận. Các giá trị sinh thái này mang đến lợi ích rất lớn không chỉ cho chính cộng đồng địa phương mà còn cho môi trường của toàn thành phố cũng như đi kèm các lợi ích khác về giáo dục, du lịch, từ đó tạo ra sản phẩm dịch vụ sinh thái độc đáo ngay trong nội đô cho thành phố Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung”.

Còn theo PGS.TS, Đoàn Thu Hà đến từ Viện Nghiên cứu Cấp thoát nước và Môi trường – Hội Cấp thoát nước Việt Nam: “Để xử lý nước thải khu vực này, ngoài giải pháp xây dựng công trình xử lý nước thải tập trung, vẫn có thể áp dụng kết hợp hoặc thay thế bằng giải pháp xử lý nước thải có chi phí đầu tư và quản lý vận hành thấp. Giải pháp ứng dụng công nghệ sinh học xử lý nước thải gần với tự nhiên, có hiệu quả xử lý cao và ổn định, đồng thời có thể kiến tạo được các khu cảnh quan, sinh thái phục vụ thăm quan, du lịch và giáo dục”.

Người dân phường Phúc Tân rất phấn khởi với mô hình sân chơi, đồng thời cũng là mô hình quản lý môi trường bền vững.

Sau mô hình thí điểm, về lâu dài quận Hoàn Kiếm dự kiến sẽ nhân rộng mô hình dọc bờ vở, với định hướng vừa tạo ra không gian văn hóa đa năng phục vụ cộng đồng, vừa gìn giữ hệ sinh thái bản địa cũng như tạo ra các không gian giáo dục trải nghiệm sinh thái độc đáo cho cả thành phố.