(Xây dựng) - Trong 2 ngày 16 và 17/6, Ban Kinh tế Trung ương phối hợp với Bộ Xây dựng chủ trì tổ chức Diễn đàn phát triển bền vững đô thị Việt Nam với chủ đề “Phát triển đô thị bền vững theo hướng đô thị xanh, thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, phòng, chống thiên tai và dịch bệnh”.

Diễn đàn gồm 1 phiên toàn thể, 4 hội thảo chuyên đề và hoạt động triển lãm.

Phiên toàn thể diễn ra vào chiều 17/6, do Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh; Ủy viên Ban chấp hành Trung ương, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành; Ủy viên Ban chấp hành Trung ương, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị đồng chủ trì.

Chủ tọa phiên toàn thể cấp cao Diễn đàn phát triển bền vững đô thị Việt Nam.

Phiên toàn thể có trên 300 đại biểu là đại diện các Bộ, ngành, địa phương, tổ chức trong nước, quốc tế tham gia trực tiếp và trên 2.000 đại biểu dự trực tuyến tại 872 đô thị trên toàn quốc và các điểm cầu quốc tế.

Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh phát biểu chỉ đạo tại phiên họp toàn thể.

Những thành tựu và thách thức trong phát triển đô thị

Phát biểu chỉ đạo tại phiên toàn thể, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho biết: Sau hơn 35 năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, cùng với những thành tựu chung về kinh tế - xã hội, hệ thống đô thị Việt Nam đã có bước phát triển mạnh mẽ, vượt bậc cả về số lượng và chất lượng.

Việt Nam hiện có 869 đô thị các loại, phân bố tương đối đồng đều trong cả nước. Tỷ lệ đô thị hóa tăng từ 30,5% năm 2010 lên 40,5% vào năm 2021.

Không gian đô thị được mở rộng. Hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng kinh tế - xã hội được đầu tư theo hướng ngày càng đồng bộ và hiện đại. Chất lượng sống của cư dân đô thị từng bước được cải thiện. Kinh tế khu vực đô thị liên tục tăng trưởng ở mức cao, trung bình từ 12-15%, gấp 1,5 đến 2 lần so với bình quân chi hàng năm, đóng góp khoảng 70% GDP cả nước.

Bên cạnh những thành tựu đạt được, đô thị hóa và phát triển đô thị (PTĐT) của Việt Nam vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại, hạn chế và nảy sinh nhiều thách thức. Công tác quy hoạch, quản lý quy hoạch, PTĐT còn nhiều bất cập. Tỷ lệ đô thị còn thấp, phát triển chủ yếu theo chiều rộng. Các mô hình đô thị phát triển bền vững, văn minh, hiện đại còn chưa nhiều. Chất lượng đô thị còn chưa đáp ứng được yêu cầu cả về hạ tầng và năng lực quản lý…

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành phát biểu chỉ đạo tại phiên họp toàn thể.

Lần đầu tiên Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết chuyên đề về đô thị hóa và PTĐT bền vững

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhận định: Những năm qua, Đảng, Nhà nước ta đã dành nhiều sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo trong công tác quy hoạch, xây dựng, PTĐT theo hướng văn minh, hiện đại.

Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định: “Xây dựng chiến lược, hoàn thiện thể chế PTĐT và kinh tế đô thị làm động lực phát triển từng vùng và địa phương, tăng cường quản lý đô thị, phát triển các đô thị vệ tinh, hạn chế xu hướng tập trung quá mức vào các đô thị lớn. Xây dựng đô thị hiện đại, văn minh, đô thị thông minh, đa dạng về loại hình, có bản sắc đặc trưng về kiến trúc, văn hóa ở từng địa phương.

Đặc biệt, ngày 24/01/2022, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TW về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây là nghị quyết chuyên đề đầu tiên của Đảng về đô thị hóa và PTĐT bền vững.

“Những định hướng, quan điểm tại Nghị quyết số 06-NQ/TW đã khẳng định quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc PTĐT bền vững, nhằm xây dựng các đô thị ở nước ta tiệm cận các tiêu chuẩn của đô thị văn minh, hiện đại trong kỷ nguyên toàn cầu hóa”.

“Triển khai có hiệu quả Nghị quyết số 06-NQ/TW là trách nhiệm của toàn hệ thống chính trị, trong đó và trước hết là trách nhiệm của Chính phủ và Đảng bộ, chính quyền các địa phương” - Phó Thủ tướng Lê Văn Thành chỉ đạo.

Tập trung hoàn thiện khung pháp luật, thể chế cho quản lý, PTĐT

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị phát biểu tại phiên toàn thể.

Phân tích những nguyên nhân dẫn đến các hạn chế trong PTĐT thời gian qua, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho rằng: Nguyên nhân có tính căn cơ nhất xuất phát từ tư duy, phương pháp luận về quản lý và PTĐT đến nay không còn theo kịp và đáp ứng yêu cầu của thực tiễn phát triển và đòi hỏi cấp bách cần được nghiên cứu, đổi mới.

Do vậy, Bộ trưởng đề nghị các chính quyền đô thị cần nghiên cứu, quán triệt những điểm mới trong Nghị quyết số 06-NQ/TW để có chương trình, kế hoạch và các giải pháp đồng bộ triển khai thực hiện.

Bộ Xây dựng sẽ sớm hoàn thành Đề án Đổi mới phương pháp luận về quy hoạch và quản lý PTĐT trong thời gian tới để đề xuất các cấp có thẩm quyền các giải pháp cụ thể khắc phục các tồn tại, hạn chế.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho biết: Với vai trò là Bộ chủ quản phụ trách lĩnh vực quy hoạch, xây dựng, quản lý và PTĐT, trong giai đoạn tới, Bộ Xây dựng sẽ tập trung vào công tác hoàn thiện thể chế cho quản lý, đầu tư, PTĐT.

Thứ nhất là tập trung hình thành khung pháp luật, thể chế đồng bộ để tạo điều kiện cho quá trình đô thị hóa, với trọng tâm là xây dựng Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Quản lý PTĐT…

Thứ hai, xây dựng hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn, tiêu chí, chỉ số về đô thị hóa và PTĐT theo các tiêu chuẩn bảo vệ môi trường, an ninh, an sinh, an toàn đô thị, PTĐT bền vững, phù hợp đặc thù vùng miền, văn hóa, PTĐT xanh, thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải…

Thứ ba, hoàn thiện pháp luật để thúc đẩy xử lý các vấn đề liên ngành, liên vùng như kết cầu hạ tầng liên vùng, công tác quy hoạch sử dụng đất theo các không gian kinh tế…

Thứ tư, hình thành các chính sách khả thi và hiệu quả hơn để đảm bảo nguồn lực cho các mục tiêu an sinh xã hội, nhà ở xã hội, cải tạo, tái thiết đô thị và cải tạo chỉnh trang đô thị…

Để triển khai hiệu quả Nghị quyết 06-NQ/TW trong thời gian tới, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị đề nghị các Bộ, ngành, địa phương: Nâng cao nhận thức về đô thị, vai trò của đô thị, đặc thù của đô thị, cũng như đặc thù thể hiện trên các chỉ tiêu PTĐT...

Trên cơ sở các chỉ tiêu khả thi đề xuất, các địa phương xác định chương trình hành động, kế hoạch thực hiện. Trong đó có thể có chương trình/dự án thuộc trách nhiệm của địa phương và có chương trình/dự án cần phải thực hiện trên quy mô vùng hoặc toàn quốc...

Các địa phương đề xuất chính sách và nguồn lực cần thiết để thực hiện các chương trình hành động, kế hoạch thực hiện đã đề xuất; cố gắng lồng ghép chính sách, cơ chế, nguồn lực riêng ở từng địa phương với các chính sách, cơ chế liên vùng, chính sách quốc gia và nguồn lực từ ngân sách để thực hiện các vấn đề đề xuất.

Trên cơ sở đề xuất của địa phương, Bộ Xây dựng phối hợp các Bộ, Ban, ngành nghiên cứu tổng hợp và xây dựng Chương trình hành động của Chính phủ triển khai Nghị quyết 06-NQ/TW...

Đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức về đô thị hóa và PTĐT bền vững

Tại phiên toàn thể cấp cao, các đại biểu tham luận tập trung đi sâu phân tích và làm rõ định hướng chiến lược đô thị hóa, PTĐT; chia sẻ những kinh nghiệm nâng cao năng lực quản trị đô thị; PTĐT xanh, thông minh, bền vững…

Đặc biệt, trong phiên toàn thể đã diễn ra thảo luận bàn tròn với sự tham gia của đại diện các địa phương, cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế nhằm chia sẻ các mô hình, kinh nghiệm, cách làm hay trong đô thị hóa, PTĐT; Đề xuất các giải pháp tháo gỡ rào cản, vướng mắc để nâng cao chất lượng đô thị hóa; Đề xuất khuyến khích phát triển các mô hình đô thị mới theo hướng xanh, thông minh, bền vững; Hoàn thiện cơ chế, chính sách gắn kết quá trình chuyển đổi số với xây dựng đô thị thông minh, xây dựng chính quyền số…

Phát biểu kết luận phiên họp toàn thể, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Trần Tuấn Anh đề nghị các bộ, ngành, địa phương tập trung thực hiện một số nội dung.

Thứ nhất, cần đổi mới tư duy, thống nhất nhận thức về đô thị hóa và PTĐT bền vững. Theo đó, nhận thức rõ đô thị hóa là tất yếu khách quan, là một động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững trong thời gian tới; Thực hiện kết hợp đồng bộ và hài hòa giữa cải tạo, chỉnh trang, tái thiết đô thị với phát triển các đô thị mới; phát triển mạnh mẽ liên kết ngành, liên kết vùng và lợi thế kết nối đa chiều của các đô thị; Chú trọng tổ chức lại đời sống dân cư và phát triển kinh tế trong quá trình tái thiết và PTĐT…

Thứ hai, đổi mới toàn diện về phương pháp, quy trình, nội dung và sản phẩm quy hoạch đô thị. Đây chính là khâu đột phá quan trọng nhất để xây dựng và PTĐT bền vững.

Quy hoạch đô thị phải có cách tiếp cận đa ngành, bao trùm với tầm nhìn dài hạn, toàn diện, có tính chiến lược, tôn trọng quy luật thị trường và nguyên tắc phát triển bền vững, với triết lý lấy con người và chất lượng cuộc sống làm trung tâm, văn hoá, văn minh đô thị làm nền tảng; Gắn đồng bộ quy hoạch đô thị với nguồn lực thực hiện…

Trưởng ban Kinh tế Trung ương đề nghị Bộ Xây dựng, Bộ Khoa học và Công nghệ ưu tiên triển khai một số nhiệm vụ khoa học cũng như phối hợp các tổ chức quốc tế triển khai các dự án hỗ trợ kỹ thuật để cung cấp luận cứ cho đổi mới toàn diện lý luận về quy hoạch và PTĐT trong điều kiện thực tế của Việt Nam, phù hợp với các vùng, miền trên địa bàn cả nước.

Bộ Xây dựng và các địa phương cần thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số trong công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển độ thị thông qua các chương trình, đề án ứng dụng rộng rãi hệ thống thông tin địa lý (GIS) và công nghệ số, nền tảng số trong quy hoạch và quản lý PTĐT; Sớm chủ trì, phối hợp các bộ ngành liên quan và các địa phương xây dựng hệ thống dữ liệu toàn quốc về quy hoạch PTĐT.

Thứ ba, đẩy nhanh hoàn thiện đồng bộ thể chế, chính sách tạo thuận lợi cho quá trình đô thị hóa, công tác quy hoạch, xây dựng, quản lý và PTĐT bền vững, trong đó, trọng tâm là xây dựng Luật để quản lý PTĐT bền vững; Sớm hoàn thiện đồng bộ khung pháp lý cho PTĐT thông minh, quản lý hạ tầng kỹ thuật đô thị và không gian ngầm đô thị; Hoàn thiện pháp luật và các cơ chế, chính sách tạo thuận lợi cho các địa phương trong xử lý các vấn đề liên ngành, liên vùng như bảo vệ nguồn nước, kết nối hạ tầng, quản lý chất thải, sử dụng tài nguyên, đất đai, vận tải công cộng, hạ tầng số và logistic...

Thứ tư, thực hiện phân cấp và phân quyền mạnh mẽ hơn cho chính quyền các đô thị; Tiếp tục hoàn thiện chức năng quản lý Nhà nước về đô thị từ Trung ương đến các cấp chính quyền địa phương; Xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quản lý Nhà nước đầu mối về PTĐT ở Trung ương và địa phương…

Thứ năm, phát huy và khai thác tốt các nguồn lực từ chính đô thị để nuôi dưỡng và PTĐT, trong đó quy hoạch đô thị và phát triển kết cấu hạ tầng các đô thị phải đi trước một bước và tạo ra nguồn lực chủ yếu cho PTĐT.

Thứ sáu, thực hiện cấu trúc lại không gian phát triển kinh tế đô thị; nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng mật độ kinh tế và tính liên kết vùng, liên kết giữa các đô thị, liên kết giữa đô thị và nông thôn trong phát triển kinh tế đô thị; Đổi mới mô hình tăng trưởng kinh tế của các đô thị thông qua phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo…

Tập trung triển khai thực hiện Nghị quyết 06-NQ/TW

Tổng kết Diễn đàn sau 2 ngày tổ chức với nhiều sự kiện thiết thực, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị đánh giá cao những đóng góp rất tâm huyết và trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế, lãnh đạo các doanh nghiệp tại các hội thảo chuyên đề, tại phiên họp tổng thể.

Diễn đàn gồm 1 phiên toàn thể, 4 hội thảo chuyên đề.

Những đóng góp hết sức có giá trị để Ban Kinh tế Trung ương, Bộ Xây dựng tham mưu cho Chính phủ tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, thực hiện tốt các mục tiêu, nhiệm vụ tại Nghị quyết 06-NQ/TW.

Nhấn mạnh “Nghị quyết 06-NQ/TW là cơ sở, căn cứ chính trị quan trọng cho sự ra đời của các cơ chế, chính sách mới tạo động lực để PTĐT góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững”, Bộ trưởng đề nghị các Bộ, ngành, địa phương tập trung triển khai hiệu quả Nghị quyết 06-NQ/TW trong thời gian tới.