Để tránh xảy ra tai nạn thảm khốc trên cao tốc 2 làn, cần phải hạ tiêu chuẩn cao tốc, tổ chức lại giao thông phù hợp với thiết kế tiêu chuẩn của đường.

Nguy hiểm rình rập

Đã nhiều lần tôi lái xe trên cao tốc hạn chế 2 làn như đoạn Cam Lộ - La Sơn đang trong tâm điểm chú ý và nhiều tuyến tương tự khác như cao tốc La Sơn – Túy Loan, Yên Bái – Lào Cai, Thái Nguyên – Chợ Mới, Hoà Lạc – Hoà Bình hay các tuyến cao tốc 4 làn hạn chế Mai Sơn – QL45, QL45 – Nghi Sơn,…

Thành thật mà nói, do đường chưa đạt chuẩn cao tốc nên mỗi lần lái xe trên các tuyến đường này, nguyên tắc “sống còn” của tôi là phải tập trung cao độ, đi chậm lại và chấp hành đúng chỉ dẫn trên đường khi gặp các tình huống giao thông để tránh xảy ra những rủi ro luôn tiềm ẩn.

Riêng với tuyến cao tốc hạn chế 2 làn, do đường hẹp, không có dải phân cách giữa nên tôi luôn phải căng mắt quan sát tình huống, giữ khoảng cách an toàn và chỉ vượt khi đảm bảo điều kiện cho phép.

Sau vụ tai nạn trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn làm 3 người chết ngày 18/12, lực lượng chức năng đã có kết luận nguyên nhân ban đầu do tài xế lái xe vượt ẩu.

Tuyến đường này chỉ có 2 làn xe ngược chiều, không có dải phân cách giữa, bề rộng mỗi làn đường xe chạy chỉ 3,5 m, cứ 10km bố trí 1 đoạn vượt xe có quy mô 4 làn xe. Vì thế, các phương tiện đi sau muốn vượt xe phía trước đi cùng chiều thật không dễ, thậm chí rất nguy hiểm khi vượt.

Cao tốc Cam Lộ - La Sơn dài hơn 98 km, chưa đạt tiêu chuẩn đường cao tốc (Ảnh: VT)

Nhiều tài xế đi trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn phản ánh đa số các xe đều vượt sai luật. Nhiều tài xế bất chấp nguy hiểm lấn sang làn xe đi ngược chiều để vượt lên bằng được. Khi gặp tình huống bị lấn làn, xe đi đúng chiều buộc phải lách vào làn dừng khẩn cấp để tránh xảy ra va chạm. Đây cũng là nguyên nhân chính gây mất an toàn giao thông trên cao tốc Cam Lộ - La Sơn.

Điều đáng nói, không chỉ ở cao tốc Cam Lộ - La Sơn, mà nhiều tuyến đường khác tình trạng này vẫn diễn ra phổ biến. Ngay với tuyến cao tốc Nội Bài – Lào Cai (đoạn từ Km123 đến Km262+300 hiện có hai làn đường xe chạy). Tuyến đường này đã được đưa vào khai thác hơn chục năm nay và đã xảy ra không ít vụ tai nạn giao thông thảm khốc, dù tuyến đường này được xây dựng theo tiêu chuẩn thiết kế của Tư vấn Nhật Bản.

Thống kê của Cục Cảnh sát Giao thông, Bộ Công an, chỉ tính từ năm 2022 đến tháng 10/2023 trên tuyến Nội Bài - Lào Cai đã xảy ra 50 vụ tai nạn giao thông, làm 18 người chết, 43 người bị thương, hư hỏng 101 phương tiện.

Cao tốc 2 làn có những hạn chế về hạ tầng, đòi hỏi lái xe phải tuân thủ nghiêm chỉ dẫn lưu thông. Trong đa số các vụ tai nạn trên các tuyến cao tốc 2 làn đều có nguyên nhân là người điều khiển phương tiện cố tình lấn làn, vượt ẩu. Không ít người cầm lái thiếu kiên nhẫn, thay vì giữ khoảng các, chờ đến điểm vượt an toàn thì lại cố tình vượt ẩu, nên tai nạn là khó tránh khỏi.

Bất cập cao tốc 2 làn

Sau vụ tai nạn thảm khốc trên cao tốc mới Cam Lộ - La Sơn, nhiều ý kiến cho rằng bên cạnh lỗi của người lái xe cũng có bất cập trong thiết kế cao tốc 2 làn.

Cao tốc 2 làn ở Việt Nam được đầu tư xây dựng đầu tiên trên tuyến Nội Bài – Lào Cai, tuyến đường đưa vào khai thác từ năm 2014. Sau đó, do nguồn lực bố trí vốn cho hạ tầng giao thông hạn hẹp, một số dự án xây dựng đường cao tốc phải phân kỳ đầu tư 2 làn xe, trong đó có đoạn tuyến Cam Lộ - La Sơn.

Về tiêu chuẩn khai thác, các tuyến đường cao tốc hạn chế 2 làn chưa đạt chuẩn cao tốc, chỉ tương đương với đường cấp 3 đồng bằng. Do vậy, khi đưa vào khai thác theo "chuẩn cao tốc" đã xuất hiện những bất cập về tốc độ lưu thông.

Theo Bộ Công an, cả nước có 7 đoạn tuyến cao tốc chưa đạt tiêu chuẩn cao tốc. Riêng với tuyến Cam Lộ - La Sơn bộ này đề xuất nghiên cứu hạ cấp khai thác để đảm bảo đúng quy định, đồng thời sớm có lộ trình cụ thể để nâng cấp, cải tạo các tuyến đường này.

Bộ Giao thông Vận tải thừa nhận, việc phân kỳ đầu tư 2 làn xe, không bố trí dải phân cách giữa tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn. Bên cạnh đó, đường có dải dừng xe khẩn cấp không liên tục vẫn có nguy cơ ùn tắc trong trường hợp xảy ra sự cố; tốc độ khai thác giai đoạn phân kỳ đầu tư chưa cao, khoảng 80-90 km/h, có dự án 60 km/h.

Để xử lý bất cập, Bộ Giao thông Vận tải đã yêu cầu Cục Đường bộ Việt Nam, các Ban quản lý dự án rà soát các cao tốc phân kỳ để bổ sung hạng mục an toàn.

Trước những bất cập của cao tốc hạn chế 2 làn, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo không đầu tư cao tốc hai làn xe, khẩn trương đầu tư mở rộng 12 đoạn, tuyến cao tốc được phân kỳ đang khai thác… Đó là chỉ đạo rất kịp thời và cần thiết để khắc phục những bất cập đã kéo dài khá lâu.

Gấp rút tổ chức lại giao thông

Tôi cho rằng, trong lúc chờ nhà nước đầu tư hoàn thiện các tuyến cao tốc hoàn chỉnh, để giảm thiểu tai nạn, cần thiết phải tổ chức lại giao thông trên các tuyến đường cao tốc 2 làn.

Ngay tại tuyến Cam Lộ - La Sơn, hiện nay quy định 10 km mới có một điểm vượt, do vậy chỉ một chiếc xe tải nặng lưu thông với tốc độ 40 km/h thì hàng trăm xe phía sau phải di chuyển với tốc độ rất chậm, làm hạn chế tốc độ lưu thông, gây thiệt hại cho nền kinh tế.

Quy định Luật giao thông đường bộ yêu cầu tài xế không được vượt xe phía trước khi không đảm bảo an toàn, nhưng cũng phải thấy từ thực tế rằng, nếu xe đi phía trước lưu thông quá chậm sẽ tác động tiêu cực đến tâm lý của người điều khiển đi phía sau. Điều này cũng có thể gây ức chế, mất kiểm soát cho lái xe.

Do vậy, thay vì 10 km, có thể nghiên cứu bố trí 2- 3 km một điểm vượt bằng việc kẻ vạch sơn ở những đoạn bằng phẳng, thoáng tầm nhìn đảm tốc độ lưu thông, giải tỏa bức xúc của chủ phương tiện.

Đối với các xe tải trọng nặng, xe khách trên 9 chỗ trở lên cần nghiên cứu phân luồng bằng cách cấm hoặc hạn chế lưu thông trên các tuyến đường cao tốc 2 làn nến như có lựa chọn đi bằng một tuyến đường khác. Giải pháp này đã được thực hiện ở tuyến cao tốc Mai Sơn – QL45 khi tuyến đường này mới đưa vào khai thác đã phân luồng cho các xe tải trọng lớn đi đường QL1. Cao tốc Cam Lộ - La Sơn hoàn toàn có thể áp dụng tương tự.

Đi cùng với việc tạo ra những điểm vượt thì phải bố trí biển báo hạn chế tốc độ từ xa xuống 50-60 km/h ở những đoạn đường cong cua nguy hiểm, nút giao tách - nhập làn để tránh xảy ra xung đột gây nên hậu quả khó lường.

Do cao tốc 2 làn phân kỳ đầu tư không dải phân cách nên ở những đoạn địa hình khuất tầm nhìn, đồi dốc, cần kiểm soát tốc độ lưu thông thấp hơn để tránh xảy ra tình trạng các xe vượt ẩu đối đầu xe đi ngược chiều.

Bên cạnh đó là tăng cường xử phạt thì ý thức chấp hành nghiêm các quy định tổ chức giao thông trên đường cũng giúp loại bỏ các vụ tai nạn giao thông thảm khốc.

Mỗi người tham gia giao thông trên cao tốc cần tuân thủ tốc độ, giữ khoảng cách an toàn theo chỉ dẫn giao thông trên đường, việc này cũng góp phần không nhỏ hạn chế được những vụ tại nạn thảm khốc.