(Xây dựng) - Theo Điều 82 của Luật PPP, doanh nghiệp thu phí hoàn vốn nếu vượt 132% thì phải chia sẻ 50% cho Nhà nước, nhưng nếu doanh nghiệp sụt giảm doanh thu dưới 50% thì phải trình qua nhiều cấp và huy động nguồn để bù đắp thiếu hụt doanh thu đó. Theo đánh giá của các chuyên gia, Luật PPP đã có hiệu lực, nhưng các dự án giao thông vẫn gặp khó trong việc thu hút nguồn vốn xã hội hóa, cần có giải pháp tháo gỡ kịp thời, đẩy mạnh kết cấu hạ tầng.

Dự án đường cao tốc Hạ Long - Vân Đồn.

Ông Phạm Văn Khôi - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và xây dựng giao thông Phương Thành - là doanh nghiệp tham gia 3 dự án BOT (Cao tốc Pháp Vân-Cầu Giẽ, Cầu Bạch Đằng, Cao tốc Hạ Long - Vân Đồn) cho biết, việc huy động nguồn vốn tư nhân vào cơ sở hạ tầng rất khó. Do vậy, khơi thông nguồn vốn PPP, xã hội hóa vào đầu tư là điều cần thiết. Theo ông Khôi, giai đoạn 2011-2015 và 2015-2020, các dự án giao thông huy động tốt nguồn vốn PPP nhưng lại không huy động được là do cơ sở pháp lý.

Luật PPP đưa ra tương đối đầy đủ nhưng thực hiện về phía các nhà đầu tư thường “lép vế” so với cơ quan quản lý Nhà nước. Ví dụ như tại các điều khoản điều chỉnh hợp đồng, điều chỉnh giá trong Luật PPP đều có quy định nhưng không được thực hiện và muốn thực hiện thì phải xin qua nhiều cấp.

Theo ông Khôi: “Nhà đầu tư bỏ tiền ra nhưng nhiều khi phía cơ quan quản lý Nhà nước lại nghĩ rằng cách quản lý như 1 nhà thầu. Dự án PPP cũng là tiền của Nhà nước, doanh nghiệp cần được nhiều quyền quản lý để dự án nhanh hơn. Điều đó được chứng minh bằng dự án cao tốc Pháp Vân- Cầu Giẽ, Công ty Phương Thành chỉ làm trong 24 -33 tháng, trong khi nếu dự án làm theo đầu tư công thì không có dự án nào dưới 4-5 năm. Doanh nghiệp đưa ra nhiều giải pháp công nghệ, kỹ thuật thi công đảm bảo chất lượng, hiệu quả chung cho doanh nghiệp và xã hội”.

Dẫn lời Thủ tướng Chính phủ: “Sự thành công của doanh nghiệp là sự thành công của đất nước”, ông Khôi khẳng định các doanh nghiệp được lợi nhuận 1 đồng thì lại đem số tiền đó đầu tư các dự án giao thông khác trong nước, giúp đất nước phát triển.

Ngoài tiềm lực nhà đầu tư bỏ ra 15-30% so vốn chủ sở hữu, còn lại là vay từ 70-85% vốn ngân hàng hoặc các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, nguồn vốn vay Ngân hàng sẽ không chịu rủi ro mà nhà đầu tư phải chịu, đây là việc rất khó khăn. Ngân hàng rất cảnh giác nhà đầu tư nên cần tính toán nguồn thu trả nợ thì họ mới cho vay. Do đó, cơ quan tư vấn, thiết kế cần “chạy sát” với phương án tài chính, thời gian thu phí dao động khoảng 15-20 năm, nếu quá lâu thì ngân hàng cũng… vẫy tay chào.

Theo Thiếu tướng Nguyễn Hữu Ngọc - Tổng giám đốc Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn: “Trong thời gian qua, Đảng, Nhà nước và Quốc hội quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng là cơ hội, dư địa cho các doanh nghiệp giao thông. Với các dự án cao tốc, Bộ Giao thông Vận tải phân chia từ 2.000-10.000 tỷ/dự án để doanh nghiệp tăng nội lực, có bộ hồ sơ tài chính nhằm tiến tới xa hơn đủ đấu thầu quốc tế. Trường Sơn là 1 doanh nghiệp Nhà nước nhưng hiện nay cũng phải vận hành theo các cơ chế của doanh nghiệp tư nhân, phải theo các mô hình của tư nhân bởi nếu không sẽ bị loại khỏi cuộc chơi. Hiện tại Trường Sơn đang tham gia các gói thầu cao tốc với số vốn 25.000 tỷ đồng và 10.000 tỷ đồng Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Muốn vậy, xác định con người là cốt lõi Tổng Công ty đã đổi mới quản trị tăng cường đầu tư trang thiết bị để đáp ứng yêu cầu hoạt động.

Theo ông, để các doanh nghiệp trong nước trưởng thành, vươn tầm quốc tế, ông Ngọc cho rằng cần phải đoàn kết chia sẻ tham gia xây dựng doanh nghiệp mạnh lên; xây dựng bộ định mức phù hợp bởi vừa qua một số dự án lỗ do giá không theo kịp giá nguyên liệu tại các địa phương. Cần sớm ban hành bộ đơn giá định mức mới; có các hành lang pháp lý; liên kết các doanh nghiệp xây lắp để cạnh tranh với các đơn vị quốc tế.

Theo ông Lê Kim Thành - Cục trưởng Cục đường Cao tốc Việt Nam, các dự án BOT giao thông luôn có vốn đầu tư lớn, doanh nghiệp xây lắp phụ thuộc lớn vào vốn vay ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Khi dự án không đủ doanh thu, các ngân hàng quan ngại dự án PPP sẽ rủi ro đồng thời siết lại tín dụng dài hạn nên tác động trực tiếp đến nguồn vốn của các nhà đầu tư. Mặt khác, chúng ta có tổ chức các quy hoạch giao thông, có đường song hành đã dẫn đến phân lưu lượng xe, làm giảm doanh thu và không hấp dẫn nhà đầu tư PPP giao thông.

Để tháo gỡ các khó khăn này, Cục trưởng Cục đường Cao tốc Việt Nam cho biết Bộ Giao thông Vận tải đang chỉ đạo và Cục đường Cao tốc đang trình Thủ tướng xử lý các dự án BOP giao thông và tạo niềm tin cho các nhà đầu tư thu hút nguồn lực rót vốn vào dự án.

Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Đình Thọ cũng khẳng định: “Bộ Giao thông Vận tải đang xây dựng, tham mưu Chính phủ trình Quốc hội dự thảo Luật Đường bộ, trong đó có một chương về đường cao tốc, đề nghị các doanh nghiệp là những người thực hiện trong thực tế cần tập trung nghiên cứu để có những góp ý, bộ sẽ xem xét, tiếp thu để hoàn thiện cho phù hợp”.