(Xây dựng) – Vấn đề lát đá vỉa hè tại Thủ đô Hà Nội hiện nay đang xảy ra hàng loạt bất cập, giữa cam kết bảo hành vỉa hè là 70 năm và cam kết thời hạn bảo hành các hạng mục phía dưới vỉa hè lại chỉ có niên hạn 10 năm. Việc thiếu đồng bộ hạ điện, nước, cáp viễn thông dẫn tới việc, đá vỉa hè vừa lát được vài năm đã bị đào bới nham nhở. Điệp khúc cứ vài năm lại đào hè, xẻ phố vẫn tái diễn.

Bảo hành vỉa hè: Hỏng là lại đào?

Theo các chuyên gia quy hoạch đô thị, điểm tích cực khi đồng bộ lát vỉa hè bằng đá tự nhiên là sự sạch đẹp, văn minh của bộ mặt đô thị trong tương lai. Tuy nhiên, Hà Nội hiện nay liệu đã có tính toán kỹ khi làm đại trà, không đồng bộ hạ tầng điện, nước, cáp viễn thông. Trách nhiệm ra sao nếu các hạng mục phía dưới xảy ra hư hỏng. Việc lát đá vỉa hè có mang lại hiệu quả hay không nếu cứ đào đi đào lại?

Theo ghi nhận, tại vỉa hè đường Hoa Lư (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) được lát đá tự nhiên, nhưng hiện nay lại được đào lên để sửa đường ống nước. Khách quan để thấy, việc bảo hành 70 năm có hay không đều không còn quan trọng, vì khi hỏng hạ tầng phía dưới vẫn phải đào lên làm lại.

Lý giải về hiện tượng trên không hỏng, dưới lại hỏng hóc như sau: Trong quy trình thi công, UBND các quận, huyện, thị xã tuân thủ nghiệm thu tại 3 bước thi công: Một là chỉ triển khai lát hè khi đáp ứng yêu cầu phải đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật (hạ ngầm hệ thống hạ tầng kỹ thuật cấp thoát nước, cây xanh, chiếu sáng, cấp điện, thông tin liên lạc, chỉnh trang mặt tiền...). Lưu ý đơn vị thi công xung quanh các hố ga, miệng cống, ống cấp thoát nước... phải bảo đảm kín khít, tránh hiện tượng rò rỉ nước làm rút cát, nền đất gây sụt lún mặt nền lát hè. Toàn bộ mặt nền hè đường phải được đầm chặt bảo đảm theo yêu cầu thiết kế, bảo đảm độ dốc thiết kế từ ranh giới lát hè đến hàng bó vỉa và phải tổ chức nghiệm thu trước khi đổ bê tông. Nhưng, lát đá đôi khi không tốt bằng dùng gạch block bởi lát đá không có độ thấm, trong khi tiêu chuẩn thoát nước của Việt Nam có đến 20% nước thoát là thấm xuống bề mặt. Điều đó có nghĩa là khi dùng đá lát thì dĩ nhiên là không còn độ thấm, không giảm tải được việc úng lụt ở trên đường phố Hà Nội, thậm chí còn tăng thêm.

“Vỉa hè 70 năm” lại được đào lên vì “hạ tầng 10 năm” đang hỏng hóc.

Trước đó, về vấn đề lát đá tự nhiên cho vỉa hè Hà Nội, TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Hà Nội đã cho rằng: Mục tiêu muốn lát đá trên các tuyến phố phải đáp ứng yêu cầu sử dụng đầu tiên, tiếp theo là yêu cầu kỹ thuật, mỹ quan. Yêu cầu sử dụng là gì? Tất cả hơn 1.000 tuyến phố tại Hà Nội thì mỗi tuyến phố có một đặc trưng. Có tuyến phố thể hiện diện mạo mới hiện đại Thủ đô. Nhưng có tuyến phố truyền thống gắn với địa danh lịch sử. Vì vậy không nên đổ đồng loạt các tuyến phố để xử lý vỉa hè. Về vật liệu lát trên vỉa hè là vấn đề được ngành giao thông công chính nghiên cứu lâu dài với ứng dụng khác nhau như: Gạch terrazzo, gạch block… Tuy nhiên, lát vật liệu nào cần gắn với đồng bộ hạ tầng kỹ thuật, chứ không phải chỉ có vỉa hè.

TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm nhận định: Để việc lát đá vỉa hè phát huy được hiệu quả lâu dài, nếu chỉ trông chờ vào việc quản chặt chất lượng vật liệu, quá trình thi công thì chưa đủ, điều quan trọng không kém đó chính là công tác quản lý sau khi công trình đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Không ít dự án khi đi vào hoạt động, chính quyền các địa phương thiếu sự giám sát nên tình trạng lấn chiếm lòng đường, vỉa hè làm nơi kinh doanh... gây ảnh hưởng đến chất lượng công trình, gây mất mỹ quan đô thị. Ngoài ra khi các hạng mục phía dưới xảy ra vấn đề, trách nhiệm sẽ thuộc về ai? Chính quyền hay đơn vị thi công phải chịu trách nhiệm khi vỉa hè không đảm bảo như cam kết bảo hành?

Đồng quan điểm, KTS.Phạm Thanh Tùng - Chánh Văn phòng Hội Kiến trúc sư Việt Nam chia sẻ: Việc lát đá tự nhiên phải lưu ý đồng bộ toàn bộ hạ tầng ở dưới. Trường hợp các quận, huyện không làm được rõ ràng thành phố nên thu lại về một đầu mối thực hiện công tác này. Đầu mối này có trách nhiệm quản lý, duy tu, bảo dưỡng... và phối hợp với các công ty về hạ tầng khác trong việc cải tạo chỉnh trang đô thị.

Có thể thấy, việc lát đá vỉa hè những năm gần đây đã được thực hiện nhiều lần. Nhưng việc quản lý sau lát đá lại chưa được quan tâm. Do vậy, bộ phận lát đá cứ lát xong thì do thiếu đồng bộ, hạ điện, nước, cáp viễn thông, cáp ngầm lại hỏng, lại đào bới, thế rồi lại thay đá mới. Vậy là đá lát vài bữa thì lại đào, vừa mất mỹ quan đô thị, lại rất tốn tiền của ngân sách thành phố.

Khách quan để thấy, hiện chủ trương “mặc áo mới” cho vỉa hè Thủ đô là tốt. Nhưng trong bối cảnh làm đại trà hàng loại vỉa hè, chưa có tính toán kỹ, chưa giải quyết được vấn đề thiếu đồng bộ hạ điện, nước, cáp viễn thông, giao thông, thì thật sự cần đến một lời giải chi tiết, cần vốn để giải quyết việc đào lên lát lại. Khi nào mới có được đáp án chính xác cho việc lát đá tự nhiên cho vỉa hè mà dùng được đúng niên hạn 70 năm.