(Xây dựng) - Đây là vấn đề được đề cập tại Hội thảo chuyên đề “Xu hướng công nghệ và giải pháp phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam” thuộc khuôn khổ Diễn đàn cấp cao về Công nghiệp 4.0 năm 2023.

Diễn đàn do Ban Kinh tế Trung ương chủ trì, Bộ Công Thương và các Bộ, ngành cùng tham gia tổ chức tại Hà Nội, ngày 14/6.

TS. Nguyễn Đức Hiển - Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương phát biểu tại Hội thảo.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, TS. Nguyễn Đức Hiển - Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho biết: Phát triển ngành công nghiệp năng lượng tại Việt Nam luôn là vấn đề thời sự, cấp thiết. Nghị quyết 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 của BCH Trung ương khóa XIII về “Tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” đã xác định công nghiệp năng lượng là một trong 6 ngành nền tảng, trong đó ưu tiên phát triển công nghiệp năng lượng tái tạo, công nghiệp năng lượng mới.

Nghị quyết 29-NQ/TW đã đề ra chủ trương khuyến khích các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước liên kết, liên doanh với doanh nghiệp nước ngoài sản xuất thiết bị năng lượng sạch, tái tạo, hệ thống pin lưu trữ, công nghệ và sản phẩm tiết kiệm năng lượng, đào tạo, chuyển giao công nghệ…

Tăng cường cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ cho một số tập đoàn, doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân trong nước có quy mô lớn, có đủ năng lực thực hiện một số nhiệm vụ có tính chiến lược, dẫn dắt quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa; chú trọng chính sách mua sắm công và các chính sách nâng cao năng lực doanh nghiệp trong nước của Việt Nam.

Trước đó, Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 (Nghị quyết 55) cũng đã xác định phải từng bước làm chủ công nghệ hiện đại, tiến tới tự chủ sản xuất được phần lớn các thiết bị năng lượng; chú trọng nghiên cứu, ứng dụng những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư trong phát triển tất cả các phân ngành, lĩnh vực năng lượng; đẩy mạnh chuyển đổi số trong ngành Năng lượng.

Mới đây nhất, ngày 15/5/2023, tại Quyết định 500/QĐ-TTg, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII).

Quy hoạch điện VIII đã xác định mục tiêu cung cấp đủ nhu cầu điện trong nước, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội với mức tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7%/năm trong giai đoạn 2021 - 2030, khoảng 6,5 - 7,5%/năm trong giai đoạn 2031 – 2050.

Quy hoạch điện VIII chú trọng phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo phục vụ sản xuất điện, đạt tỷ lệ khoảng 30,9 - 39,2% vào năm 2030, hướng tới mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo 47% với điều kiện các cam kết theo Tuyên bố chính trị thiết lập Quan hệ đối tác chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) với Việt Nam được các đối tác quốc tế thực hiện đầy đủ, thực chất. Định hướng đến năm 2050 tỷ lệ năng lượng tái tạo lên đến 67,5 - 71,5%.

Quy hoạch điện VIII đề ra các nhiệm vụ, giải pháp liên quan đến ngành công nghiệp năng lượng như: Hình thành các trung tâm công nghiệp năng lượng tái tạo, tạo lập hệ sinh thái công nghiệp năng lượng tái tạo hoàn chỉnh, gắn với sản xuất chế tạo, dịch vụ phụ trợ, các khu công nghiệp tập trung; Tập trung phát triển ngành công nghiệp chế tạo thiết bị năng lượng tái tạo, bị lưu trữ điện năng, công nghệ thu hồi, hấp thụ, lưu trữ và sử dụng các-bon... trong nước để chủ động khai thác tiềm năng sẵn có của nước ta, tăng tính độc lập tự chủ, giảm giá thành sản xuất điện từ năng lượng tái tạo…

Đề cập đến những thách thức trong phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam, TS. Nguyễn Đức Hiển - Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương cho rằng: Nhu cầu năng lượng đang phát triển rất nhanh trong khi đó ngành công nghiệp năng lượng Việt Nam cũng đang gặp một các nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng yêu cầu. Nhiều dự án điện bị chậm so với quy hoạch, kế hoạch.

Trữ lượng và sản lượng sản xuất ngày than, dầu thô và khí suy giảm hằng năm. Yêu cầu nhập khẩu năng lượng ngày càng lớn, khiến Việt Nam giảm khả năng tự chủ về năng lượng, tăng sự phù thuộc vào các nền kinh tế khác.

Tình hình phát triển của ngành công nghiệp năng lượng thế giới thời gian qua cho thấy có sự chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp năng lượng với sự thay đổi của các chính sách, cơ cấu, công nghệ, từ sản xuất, tiêu thụ các nguồn nhiên liệu hóa thạch truyền thống (than, dầu, khí tự nhiên) sang các nguồn năng lượng tái tạo bền vững (gió, mặt trời, sinh khối...).

Hội thảo thu hút sự quan tâm của các nhà chuyên môn, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng.

Để đạt được mục tiêu của ngành Năng lượng vào năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đáp ứng cho nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, theo TS. Nguyễn Đức Hiển cần thiết phải sớm có những cơ chế, chính sách ưu tiên, đột phá để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam trong bối cảnh mới.

Đồng thời nâng cao được năng lực của các doanh nghiệp công nghiệp năng lượng thuộc mọi thành phần kinh tế, từ đó tạo ra sự chủ động về năng lượng cho Việt Nam đáp ứng được nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ hơn nữa bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác và hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, cả về tài chính và chuyển giao công nghệ để đạt mức phát thải ròng bằng "0" (Net Zero) vào năm 2050.

Tại Hội thảo, đại diện các Bộ, ngành Trung ương và địa phương, các doanh nghiệp trong nước và quốc tế đã chia sẻ kinh nghiệm trong thúc đẩy chuyển dịch năng lượng, các cơ chế, chính sách để sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong chuyển đổi năng lượng sạch.

Các đại biểu cũng tập trung đánh giá đúng năng lực của doanh nghiệp Việt Nam trong phát triển các phân ngành năng lượng, kể cả doanh nghiệp Nhà nước cũng như doanh nghiệp của tư nhân trong phát triển ngành công nghiệp năng lượng sạch (điện mặt trời, điện gió trên bờ và ngoài khơi, năng lượng sinh khối thay thế một phần cho than đối với các nhà máy nhiệt điện...); khả năng tham gia vào các công đoạn trong chuỗi công nghiệp năng lượng từ thượng nguồn, trung nguồn và hạ nguồn.

Hội thảo cũng phân tích, đánh giá các xu hướng ứng dụng quản trị và phân tích dữ liệu lớn đáp ứng nhu cầu cho chuyển đổi số của ngành Năng lượng Việt Nam; góp phần nâng cao năng lực và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp công nghiệp ngành Năng lượng.

Tại phiên thảo luận bàn tròn trong Hội thảo, các đại biểu trao đổi và làm rõ các vấn đề như: Các cơ chế, chính sách khuyến khích để phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam; Những khó khăn, vướng mắc về các mặt công nghệ, tài chính, nhân lực trong quá trình phát triển ngành công nghiệp năng lượng tại Việt Nam, nhất là năng lượng sạch và năng lượng tái tạo; Những yêu cầu đặt ra đối với ngành công nghiệp năng lượng; Vai trò của Nhà nước, các tổ chức kinh tế trong và ngoài nước trong việc phát triển ngành công nghiệp năng lượng và chuyển đổi số đối với ngành Năng lượng Việt Nam…